Zie jij ze vliegen? Een retorische analyse van ufodiscussies vanuit vernaculair en institutioneel perspectief

De vraag op welke manier journalisten en deelnemers op webfora in Nederland discussiëren over het bestaan van ufo’s, staat centraal in deze scriptie. Welke logos- en ethostechnieken zetten de institutionele media enerzijds en gebruikers van het vernaculaire web anderzijds in om hun publiek te overtuigen als het gaat om verhalen over ‘unidentified flying objects’? Bij logos gaat het om de inhoudelijke argumentatie van de redenaar, bij ethos om de indruk die de spreker maakt. Het onderzochte corpus bestaat uit 38 forumdiscussies uit de periode vanaf 2011 en 10 krantenartikelen uit de periode van de eerste grote ‘ufowaarneming’ van de Amerikaanse piloot Kenneth Arnold in 1947 tot en met 2019. Uit het onderzoek blijkt dat de logostechnieken van fervente gelovers en debunkers op elkaar lijken. Het ‘argumentum ad ignorantiam’, oftewel het argument van de onwetendheid, wordt door deze twee geloofsgroepen in zowel krantenartikelen als online discussies veel gebruikt. Verschil is wel dat...Show moreDe vraag op welke manier journalisten en deelnemers op webfora in Nederland discussiëren over het bestaan van ufo’s, staat centraal in deze scriptie. Welke logos- en ethostechnieken zetten de institutionele media enerzijds en gebruikers van het vernaculaire web anderzijds in om hun publiek te overtuigen als het gaat om verhalen over ‘unidentified flying objects’? Bij logos gaat het om de inhoudelijke argumentatie van de redenaar, bij ethos om de indruk die de spreker maakt. Het onderzochte corpus bestaat uit 38 forumdiscussies uit de periode vanaf 2011 en 10 krantenartikelen uit de periode van de eerste grote ‘ufowaarneming’ van de Amerikaanse piloot Kenneth Arnold in 1947 tot en met 2019. Uit het onderzoek blijkt dat de logostechnieken van fervente gelovers en debunkers op elkaar lijken. Het ‘argumentum ad ignorantiam’, oftewel het argument van de onwetendheid, wordt door deze twee geloofsgroepen in zowel krantenartikelen als online discussies veel gebruikt. Verschil is wel dat forumdeelnemers dat uit de eerste hand doen, terwijl journalisten de verhalen optekenen uit de mond van een ander. Aan de hand van het ‘niet zeker weten van iets’ en het ontbreken van bewijs concluderen zij dat het fenomeen wel of juist niet bestaat. De bewijslast komt bij dit type argumentatie bij de tegenpartij te liggen. Believers steken dit argument wel in meer verschillende jasjes dan debunkers. Twijfelaars trekken uit de redenatie een andere conclusie. Zolang er geen bewijs voor of tegen het bestaan van vliegende schotels is, laten zij zich door de andere twee geloofsgroepen niet overtuigen. Een vierde geloofsgroep, de personal experiencers, valt in essentie uiteen in believers en twijfelaars. Deze groep begint vaak een discussie op het Ufomeldpunt, een van de onderzochte webfora. Ook in krantenartikelen staan de verhalen van de groep waarnemers dikwijls centraal. Journalisten spotten niet met het onderwerp, maar laten het vellen van een oordeel aan de lezer over. De krantenkop boven het artikel vertelt meestal wat de strekking van het verhaal is. Forumgebruikers maken gebruik van veel meer ethostechnieken dan journalisten. Beide groepen willen deskundig overkomen, maar doen dat op een eigen manier. Verslaggevers halen gevestigde autoriteiten aan en benadrukken hun eigen kennis. Forumgebruikers doen dat ook, maar anticiperen daarnaast volop op tegenargumenten. Met het benadrukken van de eigen eerlijkheid zijn journalisten niet bezig. Voor forumdeelnemers geldt het tegengestelde. Zij geven constant aan waarom ze niet over beeldmateriaal beschikken van hun ufowaarneming, benadrukken dat ze ‘normaal echt niet in ufo’s geloven’. Daarnaast geven ze enorm gedetailleerde beschrijvingen van hun ervaring om in te spelen op het gevoel van de lezer. Ook op het gebied van welwillendheid gebruiken forumdeelnemers meer technieken dan verslaggevers. Ze delen complimentjes uit aan anderen en maken gezamenlijke tegenstanders zwart. Als ze niet reageren op een vraag van een andere forumgebruiker, tast dat de ethos duidelijk aan. Journalisten benadrukken enkel de gemeeschappelijkheid van een eigenschap van het onderwerp. Juist die gemeenschappelijkheid maakt de dynamiek van ufo-verhalen uniek. Mensen van alle culturen, rangen en standen hebben al eeuwen de behoefte hebben om te praten over vreemde schouwspellen aan de hemel worden waargenomen. Wat de oorsprong is van deze ongeïdentificeerde, vliegende objecten is vooralsnog lang niet altijd te verklaren. Deze scriptie zegt iets over de manier waarop journalisten en forumgebruikers waarheden construeren.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

Zie jij ze vliegen? Een retorische analyse van ufodiscussies vanuit vernaculair en institutioneel perspectief