Rome, City of memories, ‘’Erinnerungskultur’’ in late antique Rome ca. 300 - ca. 700 AD

De late oudheid was een bewogen periode voor Rome. Oude zekerheden stonden op de tocht en werden vervangen door andere. De stad had sterk geleden onder verschillende oorlogen en had haar status als hoofdstad verloren aan Constantinopel. Dit alles leidde tot een afname van de bevolking en de financiële draagkracht, met als gevolg een stedelijk landschap dat steeds verder aftakelde omdat de middelen voor onderhoud simpelweg niet meer voorhanden waren. Dit alles betekende ook een klap voor de identiteit van de bewoners van de eeuwige stad. Het leven ging echter door en men had zich te verzoenen met de nieuwe situatie. In deze zoektocht naar de bevestiging van eigenheid en identiteit van de Romeinse bevolking nam het stedelijke culturele erfgoed en de eeuwenoude geschiedenis van de stad een belangrijke rol in. Dit was alom vertegenwoordigd in het stedelijke landschap en de oude ambten en overheidsinstellingen en weerspiegelde een roemrijk verleden. Het uitgangspunt van dit onderzoek was...Show moreDe late oudheid was een bewogen periode voor Rome. Oude zekerheden stonden op de tocht en werden vervangen door andere. De stad had sterk geleden onder verschillende oorlogen en had haar status als hoofdstad verloren aan Constantinopel. Dit alles leidde tot een afname van de bevolking en de financiële draagkracht, met als gevolg een stedelijk landschap dat steeds verder aftakelde omdat de middelen voor onderhoud simpelweg niet meer voorhanden waren. Dit alles betekende ook een klap voor de identiteit van de bewoners van de eeuwige stad. Het leven ging echter door en men had zich te verzoenen met de nieuwe situatie. In deze zoektocht naar de bevestiging van eigenheid en identiteit van de Romeinse bevolking nam het stedelijke culturele erfgoed en de eeuwenoude geschiedenis van de stad een belangrijke rol in. Dit was alom vertegenwoordigd in het stedelijke landschap en de oude ambten en overheidsinstellingen en weerspiegelde een roemrijk verleden. Het uitgangspunt van dit onderzoek was het verkrijgen van inzicht in het gebruik van cultureel erfgoed, geschiedenis en een collectief cultureel geheugen in de vormgeving van een identiteit en zelfbeeld van de laat-antieke bewoners van Rome. Om dit inzicht te verkrijgen, werden uitingen van ‘’Erinnerungskultur’’, herinneringscultuur, onderzocht. Dit betreft een concept dat werd uitgewerkt in het boek: ‘’Das Kulturelle Gedächtnis’’ van Jan Assmann dat betrekking heeft op de rol van geschiedenis en herinnering op de vorming van identiteit. Binnen dit theoretisch kader werden het stedelijke landschap van Rome, de literatuur en de beeldende kunst van deze periode onder de loep genomen in de zoektocht naar uitingen van Erinnerungskultur. Dergelijke uitingen bleken alom vertegenwoordigd in deze categorieën. De omgang met het stedelijke landschap van de stad werd gekenmerkt door een sterke neiging tot restauratie en conservering van de oude situatie. Als afspiegeling van een roemrijk verleden werd het behoud van het stedelijke landschap op een lijn gesteld met het behoud van Rome’s oude luister. Identiteit en het culturele geheugen die deze vormgaf, werden onderhouden en versterkt door de conservering van de mnemotopen, de plaatsen van herinnering, die samen het stedelijke landschap vormden. Ook het gebruik van oude traditionele symbolen van Romeinse identiteit maakte een herleving door gedurende de late oudheid. De literatuur en beeldende kunst uit deze periode droegen op deze wijze sterk bij aan de verbreiding en instandhouding van het idee van het hebben van een gezamenlijk verleden en identiteit. Uit de bevindingen van het onderzoek kan worden opgemaakt dat gedurende de late oudheid de geschiedenis en het culturele erfgoed van Rome een belangrijke en actieve rol speelden in de vorming en bevestiging van identiteit en zelfbeeld van de Romeinen. Door middel van een actieve wisselwerking met dit erfgoed en deze geschiedenis waren ze in staat een identiteit vorm te geven die op verschillende manieren tot uitdrukking kwam. Deze uitingen, zoals de zorg voor het stedelijke landschap, het in stand houden van tradities en het gebruik van een specifiek Romeinse beeldtaal,waren niet enkel uitingen van deze identiteit maar functioneerden ook als vormende krachten achter deze identiteit. Het zijn getuigenissen van het verleden die herinneringen aan dit verleden oproepen en op die manier functioneren als drijvende krachten bij het tot stand komen van een collectieve culturele identiteit en geheugen binnen de Romeinse samenleving.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

Rome, City of memories, ‘’Erinnerungskultur’’ in late antique Rome ca. 300 - ca. 700 AD