Stars and Stripes en het einde van de Gordel van Smaragd

Achteraf bekeken is duidelijk dat we hier te maken hebben met de laatste fase van een dekolonisatieproces, dat altijd voor het moederland met grote pijn gepaard gaat' , zo sprak Jelle Zijlstra in retroperspectief op de Nieuw Guinea kwestie. Evenals diverse andere Europese landen onderging Nederland na de Tweede Wereldoorlog een dekolonisatieproces dat toch wel als een trauma werd ervaren. De teloorgang van Nederlands-Indië was voor velen moeilijk te accepteren en dit speelde zeker een grote rol in de gebeurtenissen welke plaatsvonden in de periode 1945-1962, met als slot episode het Nieuw Guinea conflict. Dit proces en in het bijzonder de Amerikaanse betrokkenheid erbij wordt in dit stuk chronologisch uiteengezet in drie hoofdstukken. In hoofdstuk één zal de periode van de proclamatie tot soevereiniteitsoverdracht worden besproken. Hier zal aan de hand van de belangen van de betrokkene partijen de oorsprong van het Nieuw Guinea conflict worden beschreven. In dit hoofdstuk staat...Show moreAchteraf bekeken is duidelijk dat we hier te maken hebben met de laatste fase van een dekolonisatieproces, dat altijd voor het moederland met grote pijn gepaard gaat' , zo sprak Jelle Zijlstra in retroperspectief op de Nieuw Guinea kwestie. Evenals diverse andere Europese landen onderging Nederland na de Tweede Wereldoorlog een dekolonisatieproces dat toch wel als een trauma werd ervaren. De teloorgang van Nederlands-Indië was voor velen moeilijk te accepteren en dit speelde zeker een grote rol in de gebeurtenissen welke plaatsvonden in de periode 1945-1962, met als slot episode het Nieuw Guinea conflict. Dit proces en in het bijzonder de Amerikaanse betrokkenheid erbij wordt in dit stuk chronologisch uiteengezet in drie hoofdstukken. In hoofdstuk één zal de periode van de proclamatie tot soevereiniteitsoverdracht worden besproken. Hier zal aan de hand van de belangen van de betrokkene partijen de oorsprong van het Nieuw Guinea conflict worden beschreven. In dit hoofdstuk staat centraal wat de oorsprong is van de Amerikaanse betrokkenheid bij het Nieuw Guinea conflict. In hoofdstuk twee zal de periode van de soevereiniteitsoverdracht tot aan Zwarte Sinterklaas worden besproken. Hier zal de nadruk liggen op de houding van de Verenigde Staten in de verscherping van het Nieuw Guinea conflict. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar wat de factoren waren voor de Amerikaanse standpuntbepaling bij de escalatie van het Nieuw Guinea conflict. In het derde en tevens laatste hoofdstuk zal het eindspel om Nieuw Guinea de hoofdmoot zijn. In dit hoofdstuk wordt onderzocht of Nederland de steunbelofte van de Verenigde Staten verkeerd heeft ingeschat. Met name de Amerikaanse besluitvorming en de Nederlandse interpretatie hiervan zal hier een belangrijke rol spelen tot en met de afwikkeling van het conflict. Aan de hand van deze beschrijvingen zal antwoord worden gegeven op de probleemstelling van dit onderzoek: Hoe leidde een te groot vertrouwen van Nederland op de Amerikaanse steun in het Nieuw Guinea conflict, op het moment dat het nodig was, tot het verlies van Nieuw Guinea. Om te onderzoeken hoe de Amerikaanse houding en besluitvorming zich heeft ontwikkeld in het Nieuw Guinea conflict is met name gebruik gemaakt van de Foreign Relations of the United States. Deze bronnen zijn beschikbaar in het officiële en openbare online archief van de Foreign Relations of the United States waarvan gebruik is gemaakt van de gedigitaliseerde en gedeclassificeerde archieven van de Truman administratie, de Eisenhower administratie en de Kennedy administratie. Waar mogelijk was is ook gebruik gemaakt van Nederlandse officiële bescheiden. Daarnaast is gebruikgemaakt van standaardliteratuur over het Nieuw Guinea conflict van onder andere Nederlandse, Amerikaanse en Indonesische hand. De Geus met De Nieuw Guinea Kwestie heeft als belangrijkste standaardwerk heeft gediend voor dit onderzoek. Dit eindwerkstuk bestrijkt drie relevante thema's. Allereerst wordt het Nieuw Guinea conflict in dit onderzoek in de context van de Koude Oorlog geplaatst in plaats van in de algemeen erkende dekolonisatie context. Het tweede thema betreft het feit dat een klein land heel voorzichtig moet zijn om op zijn bondgenoten te vertrouwen, zeker wanneer het zaken betreft die niet direct met het NAVO-bondgenootschap te maken hebben. Het derde thema is dat het zeer relevant is om terug te kijken in de geschiedenis van gebeurtenissen aan de hand van documenten die later zijn gedeclassificeerd. Deze documenten geven toch een beter inzicht in wat op dat moment speelde, wat natuurlijk niet onmiddellijk op het moment dat het plaatsvond naar buiten werd gebracht. Zo kan bijvoorbeeld in retroperspectief worden gesteld dat minister van Buitenlandse Zaken, Joseph Marie Antoine Hubert Luns, die veel kritiek over zich heen heeft gehad met betrekking tot de afwikkeling van het Nieuw Guinea conflict, de zaak diplomatiek goed heeft aangepakt. Voor de spelling van Indonesische woorden en namen heb ik gekozen voor de traditionele spelling waar de 'oe' nog aanwezig is en niet is vervangen door de 'u', zoals bijvoorbeeld met het woord Papoea in tegenstelling tot het woord Papua. Voor de spelling van namen en termen heb ik gekozen om de verklaring van Indonesische afkortingen niet te vertalen. De termen Indonesië, Republik Indonesia, Republiek en Republik heb ik door elkaar gebruikt, waar het mij het meest geschikt leek. Voor de namen van personen heb ik mij gehouden aan de spelling zoals die in de door mij gebruikte literatuur werd gepresenteerd.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

Stars and Stripes en het einde van de Gordel van Smaragd