Het beeld van de ramp: Een vergelijking van tropen in icoonfoto's en nieuwsfoto's

De westerse cultuur is sterk beïnvloed door beeld: fotojournalistiek vormt een belangrijk onderdeel van de hedendaagse media. Ook binnen de geschiedschrijving maken icoonfoto’s een groot deel uit van het collectieve Westerse geheugen. Foto’s zijn een van de belangrijkste elementen van de algemene beeldvorming binnen een maatschappij. Icoonfoto’s staan symbool voor een grotere context dan wat op de foto staat afgebeeld. Vooral in het geval van rampen zijn icoonfoto’s een middel om complexe gebeurtenissen begrijpbaar te maken voor publiek. Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar de werking van iconische foto’s, valt er een groot gat op het gebied van receptie-onderzoek: over hoe en wanneer een foto iconisch wordt is niet veel bekend. Wat nieuwsfoto’s met icoonfoto’s gemeen hebben, is dat ook zij een handvat kunnen zijn in het verbeelden en uitleggen van complexe gebeurtenissen in het nieuws aan het publiek. Vaak gebeurt dit door framing: door middel van een referentiekader wordt een...Show moreDe westerse cultuur is sterk beïnvloed door beeld: fotojournalistiek vormt een belangrijk onderdeel van de hedendaagse media. Ook binnen de geschiedschrijving maken icoonfoto’s een groot deel uit van het collectieve Westerse geheugen. Foto’s zijn een van de belangrijkste elementen van de algemene beeldvorming binnen een maatschappij. Icoonfoto’s staan symbool voor een grotere context dan wat op de foto staat afgebeeld. Vooral in het geval van rampen zijn icoonfoto’s een middel om complexe gebeurtenissen begrijpbaar te maken voor publiek. Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar de werking van iconische foto’s, valt er een groot gat op het gebied van receptie-onderzoek: over hoe en wanneer een foto iconisch wordt is niet veel bekend. Wat nieuwsfoto’s met icoonfoto’s gemeen hebben, is dat ook zij een handvat kunnen zijn in het verbeelden en uitleggen van complexe gebeurtenissen in het nieuws aan het publiek. Vaak gebeurt dit door framing: door middel van een referentiekader wordt een situatie op een foto verduidelijkt. Hierbij is het vaak problematisch dat dit frame vol van politieke en ideologische bevooroordeling zit. Ook icoonfoto’s verwijzen met hun symbolische betekenissen naar politieke en ideologische connotaties, maar bij dit soort foto’s is dit vele maler complexer: waar een icoonfoto door zijn status een opzichzelfstaand object is, zijn nieuwsfoto’s met een frame vaak afhankelijk van contextuele elementen zoals bijschriften en berichtgeving. In een poging om het gat in het onderzoek naar statusverwerving te dichten, maakt dit onderzoek een visuele, intersubjectieve vergelijking tussen nieuwsfoto’s en icoonfoto’s. Omdat icoonfoto’s en nieuwsfoto’s beiden politiek en ideologisch geladen zijn, maar dit bij icoonfoto’s veel complexer is, is belangrijk om juist een analysemethode te gebruiken die deze connotaties links laat liggen. Tropen zijn beeldkenmerken die in beiden soorten foto’s veel voorkomen en tegelijkertijd geopolitieke contexten doorkruisen, waarbij zij een beroep doen op een bredere culturele consensus. Een tegenstelling tussen het Westen en de Ander kan hierbij wel gesymboliseerd worden, maar een beeltenis van een bepaalde oorlog waarbij bepaalde personen gemoeid worden wordt in een trope uitgesloten. Dit maakt een trope tot een goed te analyseren beeldkenmerk in het geval van een vergelijking tussen icoonfoto´s en nieuwsfoto´s, omdat deze directe politieke en ideologische connotaties overstijgt. Kleppe en Zarzycka (2013) maken in hun onderzoek naar motieven in de World Press Photo contest gebruik van een analyse op basis van tropen. Hierbij stellen zij dat een trope vier karakteriserende kermerken heeft, te noemen presence of body, recognisability, affective powers en symbolic accessibility. Deze vier kenmerken worden in dit onderzoek gebruikt en verduidelijkt voor de analyse van de invulling van tropen in icoonfoto’s en nieuwsfoto’s. Voor dit onderzoek wordt gemaakt gebruik gemaakt van een corpus van rampfoto’s, die vanwege hun karakter vaak veel duidelijke beeldkenmerken bevatten. Ook maken rampen en oorlogen tegelijkertijd een groot deel uit van zowel het nieuws als de geschiedenis. De visuele vergelijking op basis van tropen laat zien dat er veel vergelijkingen zijn tussen de tropen in icoonfoto’s en nieuwsfoto’s. Icoonfoto’s zitten vaak vol vooroordelen over menselijke rollen, bestaande tegenstellingen zoals man-vrouw, sterk-zwak en blank-zwart. De trope is het sterkst wanneer de symbolische tekens morele waarden overtreden. Ook bij nieuwsfoto’s zijn veel tegenstellingen te vinden, maar voor de niet-Westerse man zijn bij dit soort foto’s wel heldenrollen weggelegd. Ook zijn nieuwsfoto’s vaker afbeeldingen van acties, plotse gebeurtenissen en onrust in alledaagse taferelen. Uit de analyse blijkt dat er zowel verschillen als overeenkomsten wat betreft de invulling van tropen zijn binnen de vergelijking van icoonfoto en nieuwsfoto. Hoewel het onderzoek geen uitspraken kan doen over de daadwerkelijke statusverwerving van één foto, heeft het handvaten geboden voor eventueel verder onderzoek op het gebied van potentiële iconiciteit wat betreft beeldkenmerken.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

Het beeld van de ramp: Een vergelijking van tropen in icoonfoto's en nieuwsfoto's