Leiderschap in Balans: De invloed van Gespreid Leiderschap op Ervaren Werkdruk van Leerkrachten

Dit onderzoek gaat over de invloed van gespreid leiderschap op leerkrachten in het primair onderwijs. De achtergrond hiervan is dat leerkrachten een hoge werkdruk ervaren. Deze werkdruk komt onder andere door administratieve taken, contact met ouders en de emotionele betrokkenheid op hun werk. Om werkdruk te verminderen en wellicht te zorgen dat het lerarentekort weer afneemt raadt de Onderwijsraad (2021) aan om gespreid leiderschap te implementeren in de school. In dit onderzoek is nagegaan hoe gespreid leiderschap in het primair onderwijs wordt vormgegeven en wat de invloed van gespreid leiderschap op de ervaren werkdruk van leerkrachten is. De literatuur stelt dat gespreid leiderschap in eerste instantie meer werk van leerkrachten vraagt. Leerkrachten moeten namelijk een eigen visie ontwikkelen op leiderschap en onderling taken verdelen. Bij hiërarchisch leiderschap op scholen worden de taken vanuit de hiërarchisch leider op de leerkrachten gelegd. Hiërarchisch leiderschap kan...Show moreDit onderzoek gaat over de invloed van gespreid leiderschap op leerkrachten in het primair onderwijs. De achtergrond hiervan is dat leerkrachten een hoge werkdruk ervaren. Deze werkdruk komt onder andere door administratieve taken, contact met ouders en de emotionele betrokkenheid op hun werk. Om werkdruk te verminderen en wellicht te zorgen dat het lerarentekort weer afneemt raadt de Onderwijsraad (2021) aan om gespreid leiderschap te implementeren in de school. In dit onderzoek is nagegaan hoe gespreid leiderschap in het primair onderwijs wordt vormgegeven en wat de invloed van gespreid leiderschap op de ervaren werkdruk van leerkrachten is. De literatuur stelt dat gespreid leiderschap in eerste instantie meer werk van leerkrachten vraagt. Leerkrachten moeten namelijk een eigen visie ontwikkelen op leiderschap en onderling taken verdelen. Bij hiërarchisch leiderschap op scholen worden de taken vanuit de hiërarchisch leider op de leerkrachten gelegd. Hiërarchisch leiderschap kan daarom ook heel productief zijn; leerkrachten weten wat van hen verlangd wordt. Hiërarchisch leiderschap dient daarom niet vervangen, maar aangevuld te worden. Deze aanvulling is nodig om het lerarentekort te verlagen en de werkdruk te verminderen en kan gebeuren door gespreid leiderschap in te voeren. Om de relatie gespreid leiderschap – ervaren werkdruk beter te begrijpen, is gebruik gemaakt van andere variabelen: Autonoom-ondersteunend leiderschap, motivatie en autonomie. Autonoom-ondersteunend leiderschap, waarbij de hiërarchisch leider een formele positie houdt maar zijn personeel ondersteunt en autonomie geeft om zelf strategieën en methoden te kiezen, verhoogt betrokkenheid. Een toegenomen autonomie leidt tot een toegenomen motivatie; dat leidt tot een lagere ervaren werkdruk, aldus de theorie. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van kwalitatieve diepte-interviews met tien respondenten binnen één school. Deze studie is gedaan vanuit de interpretivistische onderzoekstraditie: Centraal staat het begrijpen van ervaringen en gedrag van leerkrachten. Aan de hand van de onderzoeksdata is geanalyseerd hoe leerkrachten zich verhouden tot het gespreid leiderschap en ervaren werkdruk. Een belangrijke conclusie is het onderscheid tussen parttimers en fulltimers. Parttimers dienen op deze school volledig mee te draaien in de vorm van gespreid leiderschap, leerteams, die op deze school wordt gehanteerd. Hierdoor ervaren zij een onevenredige werkdruk ten opzichte van fulltimers. Langwerkende leerkrachten ervaren ook meer moeite met het gespreid leiderschap. Zij zijn van vroeger uit gewend om kaders en controle te krijgen vanuit de hiërarchisch leidinggevende. In deze manier van gespreid leiderschap ontbreken in hun optiek de kaders weleens. Kortwerkende leerkrachten benadrukken voornamelijk de mogelijkheden die de ruimte hun biedt: Alle leerkrachten geven aan de ruimte als fijn te ervaren, vooral daar waar het gaat over hun keuzes op het didactisch gebied (bij het lesgeven). Hieruit blijkt het belang van een hiërarchisch leider die naast ruimte ook kaders stelt, naast afgebakende verantwoordelijkheden en een evenredige taakverdeling. Daarnaast blijkt dat deze vorm van gespreid leiderschap soms kan uitmonden in een nieuwe top-down benadering: Vanuit de leerteams kunnen besluiten op andere leerteams worden opgelegd. In dat geval is gespreid leiderschap niet effectief en verhoogt het ook de ervaren werkdruk. Om de relatie gespreid leiderschap – ervaren werkdruk goed te begrijpen waren de concepten van autonomie en motivatie belangrijk. Gespreid leiderschap levert meer ervaren werkdruk op in eerste instantie, zoals vanuit het Theoretisch Kader verwacht werd. Gespreid leiderschap levert echter ook meer autonomie op, omdat leerkrachten meer ruimte ervaren om eigen keuzes te maken. Als deze keuzes gericht zijn op de talenten en competenties van leerkrachten, ervaren zij meer motivatie om hun werk uit te voeren. Op deze manier kan gespreid leiderschap ervaren werkdruk verminderen. Vervolgonderzoek naar andere mogelijke implementatiemanieren van gespreid leiderschap en de rol van de hiërarchisch leider zouden kunnen bijdragen aan een beter begrip van deze, in het onderwijs zeer weinig onderzochte, relatie.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

Leiderschap in Balans: De invloed van Gespreid Leiderschap op Ervaren Werkdruk van Leerkrachten