Prestatiemanagement en burgerschapsvorming in het middelbaar onderwijs: Docent perspectief

De laatste jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor de pedagogische opdracht van het onderwijs in termen van burgerschapsvorming (Onderwijsraad, 2003, 2011, 2012; Leenders & Veugelers, 2004). Gezien de maatschappelijke baten van burgerschapsonderwijs (Onderwijsraad, 2003, 2012; Oser & Veugelers, 2008; Wetenschappelijk Raad voor Regeringsbeleid, 2003), is het maatschappelijk relevant om onderzoek te doen naar mogelijke factoren die burgerschapsvorming bevorderen of juist belemmeren. Met name voor landen als Nederland waar de ontwikkeling nog beperkt is (Inspectie van het Onderwijs, 2009, 2010, 2014, 2016, 2022). Hoewel voor educatieve onderwijsdoelen vaak kwantitatieve eisen en normen zijn opgesteld, is dit voor burgerschapsonderwijs vaak niet het geval. Zo richten prestatie indicatoren in het Nederlands onderwijs zich ook voornamelijk op cognitieve doelen (Inspectie van het Onderwijs, 2023). Dit kan ertoe leiden dat docenten in een tunnelvisie (Smith, 1955) terecht komen waarin...Show moreDe laatste jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor de pedagogische opdracht van het onderwijs in termen van burgerschapsvorming (Onderwijsraad, 2003, 2011, 2012; Leenders & Veugelers, 2004). Gezien de maatschappelijke baten van burgerschapsonderwijs (Onderwijsraad, 2003, 2012; Oser & Veugelers, 2008; Wetenschappelijk Raad voor Regeringsbeleid, 2003), is het maatschappelijk relevant om onderzoek te doen naar mogelijke factoren die burgerschapsvorming bevorderen of juist belemmeren. Met name voor landen als Nederland waar de ontwikkeling nog beperkt is (Inspectie van het Onderwijs, 2009, 2010, 2014, 2016, 2022). Hoewel voor educatieve onderwijsdoelen vaak kwantitatieve eisen en normen zijn opgesteld, is dit voor burgerschapsonderwijs vaak niet het geval. Zo richten prestatie indicatoren in het Nederlands onderwijs zich ook voornamelijk op cognitieve doelen (Inspectie van het Onderwijs, 2023). Dit kan ertoe leiden dat docenten in een tunnelvisie (Smith, 1955) terecht komen waarin ze in hun lesgeven voornamelijk focussen op kwantitatieve cognitieve onderwijsdoelen ten koste van pedagogische doelen zoals burgerschapsvorming. Dit onderzoek focust zich op een eventueel verband tussen teacher accountability voor testresultaten, dat tot een mogelijke tunnelvisie leidt, en de burgerschapscompetenties van 15-jarige leerlingen. Burgerschap wordt gemeten aan de hand van twee burgerschapscompetenties: sociaal vertrouwen en samenwerking. Regressieanalyses voor zowel OECD-landen, als voor Nederland, resulteert in de conclusie dat er geen duidelijk bewijs is voor een effect van teacher accountability op burgerschapsvorming. Enkel voor Nederland kan gesteld worden dat teacher accountability voor door de docent ontwikkelde toetsen een negatief effect heeft op het sociaal vertrouwen van leerlingen. Echter is deze conclusie gezien methodologische bezwaren niet erg betrouwbaar. Vervolgonderzoek is nodig om het huidige onderwijsbeleid en –toezicht te evalueren en burgerschapsvorming te stimuleren. Daarbij dient vervolgonderzoek de validiteit en betrouwbaarheid van dit onderzoek te vergroten en zich mogelijk te oriënteren op andere verklaringen en invloeden van de docent op burgerschapscompetenties van leerlingen.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

Prestatiemanagement en burgerschapsvorming in het middelbaar onderwijs: Docent perspectief