De precaire balans tussen invloed en objectiviteit in de geëngageerde kunst

De maatschappij wordt gedomineerd door groeiende conflicten naar aanleiding van de vluchtelingenstroom, migratie en het botsen tussen culturen, religies en andere diversiteiten. Kunstenaars springen in op deze momenten van conflict om verschillen te duiden, te verklaren en mensen te verbinden. Deze kunst wordt ook geëngageerde kunst genoemd, doordat deze betrokkenheid balanceert op de grens van het maken van kunst en het helpen van mensen in de maatschappij. Een groot verschil met niet-geëngageerde kunst is dat deze geëngageerde kunstenaars met hun kunst niet enkel bepaalde situaties analyseren of bekritiseren, maar ook zelf de handen uit de mouwen steken om een poging doen om bijvoorbeeld politieke besluitvorming te beïnvloeden die verder gaat dan protest. Dit wringt, doordat de grens wat kunst is, die toch al heel precair was, nog vager lijkt te worden. Nadat ik op de filosofie van Hannah Arendt stuitte, merkte ik dat dit een interessant kader kan bieden om deze geëngageerde kunst...Show moreDe maatschappij wordt gedomineerd door groeiende conflicten naar aanleiding van de vluchtelingenstroom, migratie en het botsen tussen culturen, religies en andere diversiteiten. Kunstenaars springen in op deze momenten van conflict om verschillen te duiden, te verklaren en mensen te verbinden. Deze kunst wordt ook geëngageerde kunst genoemd, doordat deze betrokkenheid balanceert op de grens van het maken van kunst en het helpen van mensen in de maatschappij. Een groot verschil met niet-geëngageerde kunst is dat deze geëngageerde kunstenaars met hun kunst niet enkel bepaalde situaties analyseren of bekritiseren, maar ook zelf de handen uit de mouwen steken om een poging doen om bijvoorbeeld politieke besluitvorming te beïnvloeden die verder gaat dan protest. Dit wringt, doordat de grens wat kunst is, die toch al heel precair was, nog vager lijkt te worden. Nadat ik op de filosofie van Hannah Arendt stuitte, merkte ik dat dit een interessant kader kan bieden om deze geëngageerde kunst te analyseren. Hannah Arendt bespreekt namelijk twee cruciale onderdelen in haar filosofie: Het politieke handelen en de rol die kunst heeft in dat politieke handelen. Ze stelt dat de kunstenaar die het werk maakt, geen directe invloed kan uitoefenen op het politieke handelen. Het werk wordt gemaakt, het object is af en zou aanleiding kunnen geven tot discussies. Maar of dit daadwerkelijk gebeurt, is buiten de macht van de kunstenaar. Als dit sec het geval is, dan zou dat betekenen dat de geëngageerde kunstenaar aan een onmogelijke taak is begonnen. Is de filosofie van Hannah Arendt nog toepasselijk? En zo ja, op welke manier is dat het geval, of zou dat kunnen zijn? Ik zal mij toespitsen op de video Episode III van Renzo Martens. Zijn werkwijze lijkt zich af te zetten tegen het engagement, maar poogt te spelen met verwachtingspatronen van de toeschouwer en deze juist te activeren. Hierdoor wordt de grens opgezocht wat ethisch acceptabel is en wordt de vraag gesteld wat de grenzen van de vrijheid van de kunstenaar behelst. Het medium video wordt sinds 1960/1970 gebruikt als kunstvorm en is daarmee relatief nieuw in vergelijking met traditionele kunstvormen. Daarnaast wordt vandaag de dag video veelal gebruikt (tv, internet) in de enorme mediastroom waarin informatie de mensen bereikt. Het werk van Martens balanceert op de grens van zijnde een documentaire of kunstwerk, ` waarmee hij de vraag stelt of zo’n afbakening nog relevant is. Wat ligt er nog binnen de macht van de geëngageerd kunstenaar en kan een kunstenaar zoals Renzo Martens invloed hebben of verandering teweegbrengen in een maatschappij die overspoeld is geraakt met media beelden?Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

De precaire balans tussen invloed en objectiviteit in de geëngageerde kunst