'Een Jokus-klub wie had het ooit gedacht, heeft Venloo gansch in vrolijkheid gebragt'. De meertalige taalsituatie van de Venlose carnavalsvereniging Jocus in de negentiende eeuw

De Venlose carnavalsvereniging Jocus werd in 1842 opgericht en bestaat tot op de dag van vandaag. In het Gemeentearchief van Venlo wordt een omvangrijk archief van Jocus uit de periodes 1842-1845 en 1876-1906 bewaard. Carnaval was in die tijd een belangrijk feest voor de Venlonaren, net als voor veel andere inwoners van Limburg. Het regionale feest hangt sterk samen met de Limburgse regionale identiteit die in de negentiende eeuw opkwam, waar ook het gebruik van een eigen dialect aan heeft bijgedragen. Carnaval en dialectgebruik zijn dan ook nauw verwant en een onderzoek naar het taalgebruik van Jocus biedt inzichten in die wisselwerking. In deze scriptie staat de volgende onderzoeksvraag centraal: Hoe zag de taalsituatie van carnavalsvereniging Jocus uit Venlo (1842-heden) er in de negentiende eeuw uit en in hoeverre werd deze taalsituatie gekenmerkt door meertaligheid en taalcontact? Een analyse van het het negentiende-eeuwse archiefmateriaal van Jocus biedt antwoorden op deze...Show moreDe Venlose carnavalsvereniging Jocus werd in 1842 opgericht en bestaat tot op de dag van vandaag. In het Gemeentearchief van Venlo wordt een omvangrijk archief van Jocus uit de periodes 1842-1845 en 1876-1906 bewaard. Carnaval was in die tijd een belangrijk feest voor de Venlonaren, net als voor veel andere inwoners van Limburg. Het regionale feest hangt sterk samen met de Limburgse regionale identiteit die in de negentiende eeuw opkwam, waar ook het gebruik van een eigen dialect aan heeft bijgedragen. Carnaval en dialectgebruik zijn dan ook nauw verwant en een onderzoek naar het taalgebruik van Jocus biedt inzichten in die wisselwerking. In deze scriptie staat de volgende onderzoeksvraag centraal: Hoe zag de taalsituatie van carnavalsvereniging Jocus uit Venlo (1842-heden) er in de negentiende eeuw uit en in hoeverre werd deze taalsituatie gekenmerkt door meertaligheid en taalcontact? Een analyse van het het negentiende-eeuwse archiefmateriaal van Jocus biedt antwoorden op deze vraag. De analyse van de taalkeuze per inventarisnummer laat zien dat er vijf domeinen te onderscheiden zijn, waarin elke taal een eigen functie vervult. Over het algemeen is in de formele domeinen, administratie en brieven, het Nederlands dominant en is in de andere drie domeinen, externe publicaties, voordrachten en liedjes, naast het Nederlands ook een belangrijke rol weggelegd voor het Venloos en Duits. De grove indeling beantwoordt een deel van de onderzoeksvraag: de negentiende-eeuwse taalsituatie van Jocus laat zich in hoge mate kenmerken door meertaligheid. Naast het Nederlands en Venloos dat in veel archiefstukken te vinden is, nemen ook het Duits en in iets mindere mate het Frans een belangrijke plaats in. Waar er in zeer ruime mate sprake was van meertaligheid, kan dat van taalcontact tussen die talen niet gezegd worden. In een selectie van brieven en voordrachten komen slechts enkele gevallen van code-switching voor. Dit geringe aantal gevallen is te weinig om te spreken van een continuüm van talen, waarbij er tussen het Nederlands en Venloos als uitersten op een schaal intermediaire varianten voorkomen. De taalsituatie van Jocus is dan ook niet diaglossisch, maar veel meer diglossisch, waarin de Nederlandse standaardtaal en het Venlose dialect gescheiden van elkaar blijven, in verschillende domeinen gebruikt worden en dus aparte functies vervullen.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

'Een Jokus-klub wie had het ooit gedacht, heeft Venloo gansch in vrolijkheid gebragt'. De meertalige taalsituatie van de Venlose carnavalsvereniging Jocus in de negentiende eeuw