Tegenstrijdige belangen? Nederland, de NAHV en de Koloniale Conferentie van Berlijn

Nederland heeft tijdens de “scramble for Africa” geen pogingen gedaan om gebied in Afrika te bemachtigen. Sinds 1871 had zij geen grondgebied op dit continent. Desalniettemin was er wel degelijk Nederlandse aanwezigheid in de vorm van private handelsbedrijven. Nederland was in 1884-85 één van de deelnemers aan de Koloniale Conferentie van Berlijn waarin een poging gedaan werd om afspraken te maken over het Congo-gebied. Een gebied waar een Nederlands bedrijf, de Nieuwe Afrikaansche Handels-Vennootschap, een belangrijke handelspositie had. In dit onderzoek staan de ogenschijnlijk tegenstrijdige belangen van enerzijds de Nederlandse handel in Congo en anderzijds de diplomatieke afwegingen van Nederlandse overheid centraal. Dit onderzoek is uitgevoerd op basis van correspondentie tussen de minister van Buitenlandse Zaken, de Nederlandse gezant in Berlijn, NAHV-directeur Hendrik Muller, de NAHV en diplomatieke correspondentie tussen de minister en ambassades evenals de officiële notulen...Show moreNederland heeft tijdens de “scramble for Africa” geen pogingen gedaan om gebied in Afrika te bemachtigen. Sinds 1871 had zij geen grondgebied op dit continent. Desalniettemin was er wel degelijk Nederlandse aanwezigheid in de vorm van private handelsbedrijven. Nederland was in 1884-85 één van de deelnemers aan de Koloniale Conferentie van Berlijn waarin een poging gedaan werd om afspraken te maken over het Congo-gebied. Een gebied waar een Nederlands bedrijf, de Nieuwe Afrikaansche Handels-Vennootschap, een belangrijke handelspositie had. In dit onderzoek staan de ogenschijnlijk tegenstrijdige belangen van enerzijds de Nederlandse handel in Congo en anderzijds de diplomatieke afwegingen van Nederlandse overheid centraal. Dit onderzoek is uitgevoerd op basis van correspondentie tussen de minister van Buitenlandse Zaken, de Nederlandse gezant in Berlijn, NAHV-directeur Hendrik Muller, de NAHV en diplomatieke correspondentie tussen de minister en ambassades evenals de officiële notulen waarvan een kopie is opgenomen in het NAHV-archief in het Nationaal Archief in Den Haag. Hoewel de Nederlandse staat geen interesse in het Congogebied toont, moet het wel een afweging maken tussen de wensen van de NAHV voor vrijhandel, tegen diplomatieke belangen in Nederlands-Indië en in Europa. Uit archiefonderzoek blijkt dat bij afwegingen rond diplomatieke standpunten de NAHV en haar wens voor vrijhandel constant meegewogen werd. Tijdens de Conferentie is op de achtergrond een actieve lobby aanwezig voor de erkenning van de door de Belgische Koning Leopold opgerichte Association Internationale du Congo. Het gebrek aan Nederlandse mogelijkheden om actief vrijhandel en daarmee de belangen van de NAHV te behartigen maakt de Nederlandse vertegenwoordiging gevoelig voor de belofte van de AIC om dit wel te doen. De NAHV en haar directeur deden dan ook actief beroep op de minister op de AIC te erkennen. Iets wat tot grote tevredenheid van de NAHV daadwerkelijk gebeurde. Nederland mag dan zelf geen aanspraak gemaakt hebben op Afrika, in haar steun voor de AIC om het eigen handelsbelang veilig te stellen, gaf ze de AIC en Leopold mede de mogelijkheid daar de Congo-Vrijstaat op te richten.Show less

Leiden University Student Repository

Documents

In Collections

Tegenstrijdige belangen? Nederland, de NAHV en de Koloniale Conferentie van Berlijn