Korte samenvatting In 2004 wordt door Sotheby’s een achttiende eeuws zilveren tafelstuk geveild van de hand van de zilversmid François-Thomas Germain. De opdrachtgever van dit tafelstuk was de...Show moreKorte samenvatting In 2004 wordt door Sotheby’s een achttiende eeuws zilveren tafelstuk geveild van de hand van de zilversmid François-Thomas Germain. De opdrachtgever van dit tafelstuk was de hertog van Mecklenburg Schwerin. De herontdekking van het tafelstuk wordt in hoofdstuk een behandeld, alsook het achttiende eeuwse aankoopproces. Daarna volgt in hoofdstuk twee de beschrijving van de in de achttiende eeuw gangbare service à la française tafelceremonie, het menu en hoe deze ceremonie van toepassing is op die van de hertog. Hoofdstuk drie bespreekt het hertogdom Mecklenburg Schwerin, het mecenaat van de hertog, de relatie tussen Jean-Baptiste Oudry, de hertog en erfprins Friedrich en de relatie tussen Oudry en Germain. In hoofdstuk vier volgt de uiteenzetting van de Germain dynastie en diens ondergang. Aansluitend wordt in hoofdstuk vijf een vergelijking gemaakt met een tafelstuk gemaakt door Germain in opdracht van het Portugese hof. Tenslotte wordt in de conclusie bekeken of de vragen beantwoord worden.Show less
In 1661 werd koffie in Nederland geïntroduceerd. Zowel thuis als in koffiehuizen werd koffie geschonken, echter was dit door de hoge prijzen eerst voorbehouden aan de hogere sociale standen. Koffie...Show moreIn 1661 werd koffie in Nederland geïntroduceerd. Zowel thuis als in koffiehuizen werd koffie geschonken, echter was dit door de hoge prijzen eerst voorbehouden aan de hogere sociale standen. Koffie dringt in de achttiende en negentiende eeuw langzaam door in het dagelijks leven. De twintigste eeuw brengt twee nieuwe soorten koffie: espresso en filterkoffie. In 1933 ontwerpt Alfonso Bialetti de Moka Express, een eenvoudige koffiezetter die destijdse espresso nabootst. De Nederlandse markt wordt in de twintigste eeuw gedomineerd door de merken Douwe Egberts, Melitta en Van Nelle. Door het bestuderen van literatuur, illustraties en advertenties wordt de vraag “In hoeverre heeft de Moka Express de Nederlandse koffiecultuur van de twintigste eeuw beïnvloed” beantwoord. Hieruit blijkt dat Bialetti weinig mogelijkheid had om met zijn uitvinding het Nederlandse huishouden te veroveren, omdat de Italiaanse smaak nog te nieuw was voor de gemiddelde Nederlander. Toch is ook hier de Moka Express een stijl-icoon geworden en heeft het een vaste plek veroverd onder koffieliefhebbers.Show less
De befaamde Johan Huizinga heeft uitvoerig over de laatmiddeleeuwse samenleving geschreven, waarbij ook de onderwerpen symboliek en kleur behandeld werden. Zo schreef hij dat er een allesomvattend...Show moreDe befaamde Johan Huizinga heeft uitvoerig over de laatmiddeleeuwse samenleving geschreven, waarbij ook de onderwerpen symboliek en kleur behandeld werden. Zo schreef hij dat er een allesomvattend denksysteem van religieus symbolisme bestond waarin al het zichtbare zijn eigen plaats had, en door de kleurrijke visuele wereld te duiden kon een diepere betekenis van een voorwerp onthuld worden. Ook de bekende historicus middeleeuwse letterkunde Herman Pleij, die specifiek onderzoek deed naar kleuren in de middeleeuwen, geeft aan dat kleur gezien werd als een tekensysteem van God. Hun bevindingen over kleur in de middeleeuwse samenleving zijn de uitgangspunten van deze scriptie, waarin gekeken wordt naar de nog steeds onderbelichte rol van kleur in de tafelcultuur van de Bourgondische hertogen. Honderdachttien jaar lang (1364 -1482) streefden de Bourgondiërs ernaar hun gebied uit te breiden en hun invloed in Europa te vergroten. Zij maakten daarbij bewust gebruik van kleursymboliek om zo een subtiele, soms bijna verborgen, politieke boodschap te propageren. Met hun verfijnde tafelcultuur toonden zij hun vorstelijke magnificentia en maakten duidelijk dat zij de wereldlijke macht bezaten in de door hen verkregen gebieden. Door het arrangeren van gunstige huwelijken, het sluiten van voordelige verdragen en het winnen van veldslagen werd hun rijk steeds groter. Propaganda met behulp van kleursymboliek in de visuele cultuur werd ingezet om de bevolking te beïnvloeden en concurrerende machthebbers te intimideren. Door oorlog, pest en hongersnood was de bevolking in de late middeleeuwen het leven nooit zeker en was men gevoelig voor symboliek. Zo dacht men verbanden te zien tussen allerlei zaken in de hoop het lot op deze wijze te duiden en misschien zelfs te kunnen beïnvloeden. Met de beschikbare kleurmiddelen gebruikten de hertogen deze gevoeligheid om hun politieke boodschap via de maaltijd over te brengen.Show less
In 1634 vervaardigt Johannes Lutma, die zich in 1623 in Amsterdam vestigt en beschouwd kan worden als één van de bekendste zilver- en goudsmeden uit de 17e eeuw, zijn eerste zoutvaten. Deze...Show moreIn 1634 vervaardigt Johannes Lutma, die zich in 1623 in Amsterdam vestigt en beschouwd kan worden als één van de bekendste zilver- en goudsmeden uit de 17e eeuw, zijn eerste zoutvaten. Deze zoutvaten zijn tot vandaag de dag hoogtepunten binnen de kwabstijl. Het vervaardigen van luxueuze zoutvaten lijkt een trend in de 17e eeuw, niet alleen in Nederland maar ook in Europa als gevolg van de populariteit van zout. De zoutvaten van Lutma worden aan de hand van verschillende deelvragen binnen de zoutvaten traditie van de 17e eeuw geplaatst.Show less
Het tafelbestek zoals men dat kent in Europa heeft niet altijd bestaan in de huidige vorm. De interesse vanuit verscheidene musea in eetgewoonten en -gerei in de afgelopen eeuw is aanzienlijk. Het...Show moreHet tafelbestek zoals men dat kent in Europa heeft niet altijd bestaan in de huidige vorm. De interesse vanuit verscheidene musea in eetgewoonten en -gerei in de afgelopen eeuw is aanzienlijk. Het grote aantal tentoonstellingen waarin de tafelcultuur en de totstandkoming daarvan de hoofdrol speelt, onderstreept de toegenomen interesse. In veel van deze tentoonstellingen wordt met name gefocust op kunstnijverheidsobjecten uit de hoogtijdagen van eetgerei. Dit geldt ook voor tentoonstellingen waarin de vork een rol speelt. De vork is in Byzantium geïntroduceerd en als eerste gemeengoed geworden in Italië. In deze scriptie wordt, middels het bestuderen van een aantal voorbeelden van de Italiaanse schilderkunst uit de Renaissance, waarin de vork actief wordt gebruikt bekeken in hoeverre dit gebruik overeenkomt met bestaande theses over de opkomst vande vork. In de bestudeerde literatuur is geconstateerd dat de acceptatie van de tafelvork als gemeengoed in Italië is aangemoedigd door bepaalde etenswaren en ontwikkelingen binnen de cultuur en tafelgewoonten tijdens de Cinquecento. Op de bestudeerde voorbeelden is echter enkel de invloed van de individualistische mentaliteit en de behoefte aan praal in zowel decorum als tafelmanieren tijdens de 15de en 16e eeuw te zien.Show less
Dit onderzoek betreft een groep van zes unieke, rijk gegraveerde zestiende-eeuwse Engelse vergulde zilveren schalen – zogeheten spice dishes. Deze werden in 1573-1574 gemaakt voor de Engelse...Show moreDit onderzoek betreft een groep van zes unieke, rijk gegraveerde zestiende-eeuwse Engelse vergulde zilveren schalen – zogeheten spice dishes. Deze werden in 1573-1574 gemaakt voor de Engelse staatsman William Cecil, 1e Baron Burghley (1520-1598) om te worden gebruikt bij banqueting. Banqueting was een bijzonder verschijnsel binnen de zestiende-eeuwse Engelse tafelcultuur. Rond 1520 ontstond aan het Engelse hof het gebruik om na sommige maaltijden zoete lekkernijen – banqueting stuffe – te serveren aan een select gezelschap in een speciaal daarvoor gebouwde ruimte – een banqueting house. Dit gebruik werd gaandeweg overgenomen door de adel en de gegoede burgerij. Zestiende-eeuws Engels zilveren banqueting-vaatwerk is zeldzaam en er is relatief weinig onderzoek naar verricht. Over de specifieke context waarin spice dishes werden gebruikt en over William Cecil is wel veel bekend. Om meer inzicht te verkrijgen in de functie van Burghley’s schalen wordt onderzocht hoe met name de iconografie ervan zich verhoudt tot hun eigenaar en tot de context waarin ze werden gebruikt. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van een combinatie van kunsthistorische en cultuurhistorische literatuur en primaire bronnen die betrekking hebben op zestiende-eeuws Engels zilver, op William Cecil en op een aantal belangrijke componenten van banqueting, waaronder banqueting houses en banqueting stuffe. Deze methode biedt aanvullende inzichten in de functie die deze spice dishes voor Burghley vervulden en in de functie die banqueting-vaatwerk in het algemeen had voor de Engelse adel rond 1575. De bevindingen bieden een aantal aanknopingspunten voor nader onderzoek naar de materiële cultuur van banqueting.Show less
Vanaf het einde van de zestiende eeuw ontstond er een belangstelling voor het verhaal van Cornelia Africana die haar kinderen presenteert als haar schatten. Humanisten schreven over Cornelia als...Show moreVanaf het einde van de zestiende eeuw ontstond er een belangstelling voor het verhaal van Cornelia Africana die haar kinderen presenteert als haar schatten. Humanisten schreven over Cornelia als een voorbeeld van deugdzaamheid, en vanaf de achttiende eeuw raakten ook verlichte schrijvers geïnteresseerd in dit thema uit de Romeinse oudheid, vanwege de belangrijke rol die opvoeding speelt in het verhaal. Naast schrijvers maakten kunstenaars schilderijen, gravures en tekeningen van Cornelia als deugdzame moeder. Opvallend is dat de Zwitserse kunstschilder Angelica Kauffmann (1741-1807) in een tijdsbestek van drie jaar maar liefst drie schilderijen over dit thema heeft gemaakt. Het doel van deze scriptie is om een antwoord te geven op de onderzoeksvraag: wat bracht Angelica Kauffmann ertoe het zeldzame thema van Cornelia Africana als deugdzame moeder drie keer uit te beelden in een tijdsbestek van drie jaar? Om deze onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden zal er iconografisch en iconologisch onderzoek gedaan worden. Er zal door middel van deelvragen onderzocht worden hoe het thema vanaf het einde van de zestiende eeuw werd uitgebeeld en in welke context dat gebeurde, hoe de drie schilderijen van Kauffmann zich verhouden tot de Europese beeldtraditie, en wat de mogelijke verklaringen zijn voor Kauffmann’s interesse in dit specifieke thema. Het onderzoek zal aantonen dat Angelica Kauffmann met de drie schilderijen die zij in opdracht maakte de vrouw meer aandacht wilde geven dan tot dusver was gedaan in de Europese beeldtraditie. De dochter van Cornelia, Sempronia, die in de eerdere werken over dit thema veelal werd genegeerd, ondergaat in de drie schilderijen van Kauffmann een transformatie van een klein en naïef meisje naar een wijze en volwassen vrouw. Kauffmann had belangstelling voor de onafhankelijkheid en kracht van de vrouw, aangezien het in de achttiende eeuw moeilijk was voor vrouwen om een plek te bemachtigen in een mannenwereld.Show less
In dit eindwerkstuk worden de stijlkeuzes die Gerrit Willem Dijsselhof maakt in de zogenaamde Dijsselhofkamer onderzocht. Hierbij wordt voornamelijk gekeken naar de verplaatsing van de kamer.
In de literatuur over Hindeloopen en de 'Hindelooper stijl' wordt niet of vrijwel niet gekeken naar de Hindelooper vrouw in relatie tot de ‘Hindelooper stijl’. Dit onderzoek tracht dus de bijdrage...Show moreIn de literatuur over Hindeloopen en de 'Hindelooper stijl' wordt niet of vrijwel niet gekeken naar de Hindelooper vrouw in relatie tot de ‘Hindelooper stijl’. Dit onderzoek tracht dus de bijdrage van vrouwen aan de 'Hindelooper stijl' te bepalen. Welke rol speelden de Hindelooper vrouwen door de tijd heen, of welke rol werd hen opgelegd? De methode bestaat grotendeels uit literatuuronderzoek, maar ook uit beeldanalyses van kunst over Hindeloopen waarop vrouwen te zien zijn. Ten eerste wordt de definitie van de ‘Hindelooper stijl’ onder de loep genomen. Vervolgens worden een aantal mogelijke rollen van vrouwen besproken. Hierbij gaat het om de rol van consument, maker en figurant.Show less
