Het doel van dit onderzoek is om het effect van slaapduurbeperking en verlenging op het uitgeslapen gevoel, de stemming, aandacht en werkgeheugen van kinderen te analyseren. Dit is onderzocht bij...Show moreHet doel van dit onderzoek is om het effect van slaapduurbeperking en verlenging op het uitgeslapen gevoel, de stemming, aandacht en werkgeheugen van kinderen te analyseren. Dit is onderzocht bij 57 kinderen middels experimenteel onderzoek. De gemiddelde leeftijd was 9.9 jaar (M= 9.897, SD=0.795 ). Na een week baselineslaap volgden twee keer drie dagen van één uur restrictie en verlenging. Tussen de twee xperimentele fasen was er een wash-out periode van vier dagen. De testafname vond plaats na drie nachten van slaaprestrictie en nog eens na de verlenging. Om de onderzoeksvraag te beantwoorden, is gebruik gemaakt van het slaaplogboek en de subtest cijferreeksen van WISC IV®. Middels het slaaplogboek zijn stemming en uitgeslapen gevoel geanalyseerd. Ook is meegenomen of, en hoe lang, kinderen ’s nachts wakker zijn geweest. Uit de resultaten blijkt dat een verandering groter dan twee keer de ‘reliable change index’ in de slaapduurbeperkingsconditie bij 62.7% van de kinderen is gelukt. Bij de verlenging is dit bij 60.8% gelukt. Het gaat om een verandering in slaapduur van 30 minuten. Er is geen invloed gevonden voor verlenging of beperking op werkgeheugen en de aandacht. In de slaapduurbeperkingsconditie geven kinderen een lagere score aan de variabele stemming dan in de baselineconditie. Deze resultaten gelden ook voor kinderen die ’s nachts wakker worden. Slaapduurverlenging heeft geen invloed op stemming. Bij uitgeslapen gevoel worden er effecten voor slaapduurverkorting en verlenging gevonden. Korter slapen leidt tot een minder hoge score op uitgeslapen gevoel, langer slapen tot een hogere score in vergelijking met de baseline conditie. Bij kinderen die ’s nachts wakker worden is het effect van langer slapen groter dan bij de totale onderzoeksgroep.Show less
De term executieve functies is overkoepelend voor verschillende vaardigheden die verantwoordelijk zijn voor het controleren en reguleren van cognitieve processen. Normale ontwikkelingsmodellen van...Show moreDe term executieve functies is overkoepelend voor verschillende vaardigheden die verantwoordelijk zijn voor het controleren en reguleren van cognitieve processen. Normale ontwikkelingsmodellen van executieve functies in de vroege kinderjaren zijn van belang om verstoringen in deze ontwikkeling vroeg te kunnen onderkennen en vroege interventie in te zetten. Dit onderzoek is gericht op het in kaart brengen van de ontwikkeling van executieve functies bij Nederlandse jongens en meisjes in de leeftijd van twee tot en met vijf jaar. Er is nog geen eerder onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van executieve functies gedurende deze voorschoolse periode waarbij gebruik is gemaakt van gedragobservaties van kinderen in hun dagelijkse omgeving, waardoor dit onderzoek vernieuwend is. Een algemene vragenlijst en de observatievragenlijst BRIEF-P zijn door 856 ouders ingevuld met betrekking tot 53.3% jongens en 46.7% meisjes in de leeftijd van twee tot en met vijf jaar. De BRIEF-P omhelst vijf klinische schalen, die elk een specifiek aspect weergeven van het executief functioneren: inhibitie, cognitieve flexibiliteit, emotionele controle, werkgeheugen en plannen/organiseren. Na analyse blijkt er een ontwikkeling van de executieve functie inhibitie vanaf drie jaar en van de executieve functies cognitieve flexibiliteit en werkgeheugen vanaf vier jaar en vertonen jongens bij alle executieve functies meer problemen dan meisjes, waarbij de leeftijdsfase waarin dit voorkomt verschilt per executieve functie. De bevindingen in dit onderzoek leiden tot een aantal inzichten die waardevol zijn voor het onderzoeksgebied omdat ze bestaande theorieën ondersteunen, ontstaan uit onderzoek met behulp van neurocognitieve taken, en extra kracht bij zetten omdat er in dit onderzoek gebruik is gemaakt van een observatievragenlijst om de ontwikkeling van executieve functies in kaart te brengen.Show less
Een goede nachtrust is van belang voor het goed kunnen functioneren in het dagelijks leven. Dit geldt niet alleen voor volwassenen, maar ook voor kinderen. Het effect van slaaptekort of een teveel...Show moreEen goede nachtrust is van belang voor het goed kunnen functioneren in het dagelijks leven. Dit geldt niet alleen voor volwassenen, maar ook voor kinderen. Het effect van slaaptekort of een teveel aan slaap is bij kinderen nog niet voldoende onderzocht. In dit onderzoek wordt het effect gemeten van een uur slaapbeperking of een uur slaapverlenging op het functioneren van het werkgeheugen bij kinderen in de basisschoolleeftijd. Het werkgeheugen is een cognitieve functie die bij kinderen helpt om goed mee te kunnen op school en om op de juiste wijze om te gaan met sociale situaties. Het is daarom een belangrijke factor voor het effect van slaaptekort. De mogelijkheid bestaat dat de invloed op het werkgeheugen, van het slaaptekort of teveel slaap, beïnvloedt wordt door het chronotype. Dit chronotype bepaalt op welk tijdstip op de dag het lichaam het meest actief is en men het beste kan functioneren. Aan het onderzoek namen 57 kinderen deel in de leeftijd van acht tot en met elf jaar op het regulier basisonderwijs. Met behulp van een slaaplogboek en een neuropsychologische taak voor het meten van het werkgeheugen (cijferreeksen) is gekeken wat het effect is van een uur slaapbeperking of verlenging gedurende drie dagen. Slaapbeperking of slaapverlenging heeft geen significant effect op de totaal score van cijferreeksen (F(2, 24)= 2.49; p= .09) en cijferreeksen achterwaarts (F(2,24)= 1.06; p= .35). Er is wel een significant effect op de cijferreeksen voorwaarts (F(2,24)= 6.02; p= .005). De kinderen halen een significant hogere score op de taak cijferreeksen voorwaarts na een slaapverlenging of slaapbeperking. Een verklaring voor het effect bij cijferreeksen voorwaarts komt mogelijk door een leereffect dat behaald is op de taak cijferreeksen. Een interactie effect met chronotype wordt niet gevonden, door een mogelijk te kleine steekproef.Show less
Het doel van deze studie was om de relatie te onderzoeken tussen slaapbeperking en het functioneren van het werkgeheugen bij kinderen. De onderzoeksgroep bestond uit 55 kinderen van acht tot en met...Show moreHet doel van deze studie was om de relatie te onderzoeken tussen slaapbeperking en het functioneren van het werkgeheugen bij kinderen. De onderzoeksgroep bestond uit 55 kinderen van acht tot en met elf jaar oud. Om het functioneren van het werkgeheugen te meten werd gebruik gemaakt van de test Cijferreeksen. De slaapduur is experimenteel gemanipuleerd door de kinderen gedurende drie dagen één uur eerder naar bed te laten gaan. Door middel van een logboek is de slaapduur berekend. De onderzoeksgroep is verdeeld in een groep waarbij de slaapduur met minimaal dertig minuten is beperkt (SB) en een groep waarbij de slaapduur niet voldoende is veranderd (GV). Allereerst was er geen significante relatie tussen de slaapduur en de prestatie op Cijferreeksen. Wel zorgde de kortere slaapduur voor een verminderd uitgeslapen gevoel in de SB groep. Daarnaast blijkt er een geringe samenhang in de gehele groep tussen de mate waarin de slaapbeperking is gelukt en de mate waarin de slaperigheid is toegenomen. Dit verband valt weg wanneer de groep wordt onderverdeeld in SB en GV. Geconcludeerd kan worden dat er geen aantoonbaar effect is van de kortere slaapduur op het werkgeheugen.Show less
In dit onderzoek wordt een antwoord gegeven op de vraag of de slaapduur van invloed is op de emotionele informatieverwerking bij schoolgaande kinderen tussen de acht en elf jaar oud ...Show moreIn dit onderzoek wordt een antwoord gegeven op de vraag of de slaapduur van invloed is op de emotionele informatieverwerking bij schoolgaande kinderen tussen de acht en elf jaar oud (steekproefgrootte N = 51). De normale slaapduur van de kinderen is gedurende een week gemeten, middels een slaaplogboek en actigrafie, en de slaapduur is vervolgens gemanipuleerd door middel van verandering van bedtijd in de avond gedurende enkele opeenvolgende dagen. De kinderen werden verzocht te slapen volgens een slaapschema waarbij ze enkele dagen één uur langer en daarna één uur korter dan gewoonlijk sliepen, of in omgekeerde volgorde, met daartussen een herstelperiode van vier dagen. De emotionele informatieverwerking, het proces waarbij de wereld wordt waargenomen en beoordeeld vanuit de emoties, eigenbelangen en zorgen, is gemeten middels de Ultimatum Game en de Face Reliability Task. De resultaten van dit onderzoek laten geen eenduidig beeld zien. Niet alle prestaties op de testen na de slaapbeperking en na de slaapverlenging verschillen significant met de prestaties na de normale slaap. De prestaties die wel verschillen laten daarnaast geen eenduidige richting zien. Zo reageerden de kinderen gemiddeld na de slaapbeperking op één voorstel van de Ultimatum Game positiever dan dat ze deden nadat ze normaal geslapen hadden. Deze uitkomst kan de gedachte echter bevestigen dat korter slapen kan leiden tot impulsievere reacties en snellere onjuiste responsen op emotionele stimuli. Ook de slaapverlenging zorgde ervoor dat de kinderen gemiddeld significant positiever reageerden op één voorstel. Dit komt overeen met de gedachte dat een langere slaapduur zorgt voor een betere controle en verwerking van emoties. Uit de resultaten is niet met zekerheid op te maken dat slaapverlenging zorgt voor een verschil in het beoordelen van gezichten. Door de resultaten uit eerdere onderzoeken wordt echter wel verwacht dat langer slapen zorgt voor contextueel juistere emotionele reacties en het makkelijker herkennen van gezichtsuitdrukkingen. Ondanks dat er nog vragen onbeantwoord blijven, wijst dit onderzoek er op dat een langere slaapduur zorgt voor verbetering in de emotionele informatieverwerking.Show less
Er is nog geen consensus bereikt over de opbouw van executieve functies (EF) bij jonge kinderen. Dit onderzoek onderzocht daarom, met behulp van de Nederlandse versie van de BRIEF-P, de...Show moreEr is nog geen consensus bereikt over de opbouw van executieve functies (EF) bij jonge kinderen. Dit onderzoek onderzocht daarom, met behulp van de Nederlandse versie van de BRIEF-P, de ontwikkeling van executieve functies bij 731 kinderen tussen de 2 en 5 jaar oud in Nederland. De resultaten bevestigden de verwachting dat de verschillende domeinen van EF via verschillende ontwikkelingspaden verlopen. Er werden resultaten gevonden die aansluiten bij een al eerder gevonden ontwikkelingspatroon, waarbij aandachtsprocessen zich als eerste ontwikkelen gevolgd door de ontwikkeling van achtereenvolgens het werkgeheugen, inhibitie, cognitieve flexibiliteit en planning. Voor het domein werkgeheugen werd een significant leeftijdseffect gevonden, waarbij de 4/5 jarigen significant lager scoorden dan de 2/3 jarigen. Deze resultaten geven meer inzicht in de (normale en afwijkende) ontwikkeling en opbouw van EF bij kinderen tussen de 2 en 5 jaar oud in Nederland. Meer onderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van verschillende meetinstrumenten, is van belang om deze resultaten te bevestigen.Show less
Het doel van dit onderzoek was om de relatie te onderzoeken tussen slaapduur en het korte termijn geheugen en werkgeheugen bij kinderen. Een groep kinderen (57) van acht tot en met elf jaar is...Show moreHet doel van dit onderzoek was om de relatie te onderzoeken tussen slaapduur en het korte termijn geheugen en werkgeheugen bij kinderen. Een groep kinderen (57) van acht tot en met elf jaar is gevolgd met variatie in slaap gedurende drie opeenvolgende dagen per conditie (meer slaap, minder slaap en een basisconditie). Door gebruik van de test cijferreeksen is er gekeken naar het korte termijn geheugen (cijferreeksen voorwaarts) en werkgeheugen (cijferreeksen achterwaarts) tijdens de verschillende condities. De slaapduur is gemeten met behulp van een slaaplogboek (bijgehouden door ouders) en zes kinderen kregen ook een actometer. Kinderen bleken significant langer te slapen als ze een uur eerder naar bed gingen en significant korter als ze een uur later naar bed gingen, zowel gemeten met het logboek als met de actometers. Er is geen significante relatie gevonden tussen de slaapduur en de prestatie op cijferreeksen. In dit onderzoek is geen significant effect gevonden van korter of langer slapen op het korte termijn geheugen en het werkgeheugen.Show less
Samenvatting Introductie: Kinderen met slaapproblemen komen ’s morgens moeilijker op gang. Dat kan effect hebben op hoe die kinderen op verschillende tijdstippen van de dag presteren wanneer ze...Show moreSamenvatting Introductie: Kinderen met slaapproblemen komen ’s morgens moeilijker op gang. Dat kan effect hebben op hoe die kinderen op verschillende tijdstippen van de dag presteren wanneer ze neuro-cognitieve taken maken. Gedrags- en emotionele problemen bij kinderen gaan vaak samen met slaapproblemen. In deze studie wordt onderzocht hoe kinderen met gedrags- en emotionele problemen als gevolg van slaapproblemen in de ochtend presteren bij het uitvoeren van neurocognitieve taken. Omdat deze kinderen moeten kunnen profiteren van hulpverlening is het van belang dat ze die hulp krijgen aangeboden op dat moment van de dag waarop ze optimaal functioneren. Er wordt verwacht dat dit niet op de ochtend is. Methoden: Bij een steekproef van een paar honderd kinderen, 7 t/m 12 jaar oud, uit de algemene Nederlandse kinderpopulatie werden gedrags- en emotionele problemen gemeten met de Child Behavior Checklist/6-18, slaapproblemen met de vragenlijst Slaapgewoontes van het Kind en het neurocognitieve functioneren met vier computertaken van de Amsterdamse Neuropsychologische Taken (ANT). Het uitgeslapen gevoel van kinderen werd genoteerd in een slaaplogboek die door de ouders gedurende een week werd ingevuld. De kinderen werden at random toegewezen aan een van drie meetmomenten op de dag waarop de ANT werd afgenomen (tijdstippen: 8.30 uur, 10.45 en 13.30 uur). Resultaten: Gedrags- en emotionele problemen correleren met slaapproblemen bij de onderzochte kinderen. Tevens correleren beide problemen met het gevoel niet uitgeslapen te zijn. De kinderen die zich niet uitgeslapen voelen presteren gelijk per testsessie. Het maakt niet uit op welk moment van de dag ze worden getest. Kinderen met gedrags- en emotionele problemen maken in de middag meer fouten in het tweede deel van de Focussed Attention 4 letters taak, welke een beroep doet op het werkgeheugen en laten in de middag meer responsomissies zien op de Sustained Attenion taak, een volgehouden aandachtstaak. Conclusie: Het maakt niet uit wanneer kinderen die zich niet uitgeslapen voelen getest worden, ze presteren tijdens de drie testsessies gelijk. Bij de kinderen met gedrags- en emotionele problemen wordt gezien dat ze moeite hebben met hun aandacht bij taken te houden op de middag. De groepen waren echter klein waardoor de resultaten niet te generaliseren zijn naar de totale populatie. Gezien de maatschappelijke ontwikkelingen is het raadzaam kinderen met gedrags- en emotionele problemen behandeling en training te laten ondergaan op het moment dat ze er het meeste van kunnen profiteren. Verder onderzoek naar het voor deze kinderen optimale moment op de dag is daarom geïndiceerd.Show less
Research master thesis | Developmental Psychopathology in Education and Child Studies (research) (MSc)
open access
2015-01-01T00:00:00Z
This study explored the relation between chronotype and cognitive and behavioral problems in 333 school-aged children (mean age 9.97 years, 55% girls), with an important focus on a potential...Show moreThis study explored the relation between chronotype and cognitive and behavioral problems in 333 school-aged children (mean age 9.97 years, 55% girls), with an important focus on a potential mediating role of sleep duration and sleep quality. Participants completed short-form WISC-IIINL and several tasks on the Amsterdam Neuropsychological Tasks (ANT), which assesses important domains of attention. Their parents filled out a sleep log and several questionnaires regarding chronotype (CCTQ), sleep habits (CSHQ), and behavioral problems (CBCL). Results showed that indeed eveningness was associated with behavioral problems. No direct associations with cognitive functioning were found. Sleep duration was not associated with cognitive-behavioral functioning. Sleep quality, specifically feeling rested in the morning during weekdays, was associated with cognitive and behavioral functioning. Several mediating relations were identified. The findings highlight that sleep quality partially mediates the relation between chronotype and cognitive-behavioral problems. Evening types show behavioral problems when they do not feel rested in the morning. These findings have significant clinical implications.Show less
De voorkeur voor een bepaalde slaapwaak tijd en het doen van een activiteit op een bepaald tijdstip wordt het ‘chronotype’ genoemd. In dit onderzoek is gekeken of kinderen van het ochtend- en...Show moreDe voorkeur voor een bepaalde slaapwaak tijd en het doen van een activiteit op een bepaald tijdstip wordt het ‘chronotype’ genoemd. In dit onderzoek is gekeken of kinderen van het ochtend- en avondchronotype in hun cognitieve prestaties van elkaar verschillen bij afname van neurocognitieve tests in de vroege ochtend (8.30 uur). De ouders van basisschoolkinderen vulden een vragenlijst over het chronotype van hun kind in. Op basis van het chronotype werden 114 kinderen in de leeftijd van zeven tot en met twaalf jaar geselecteerd voor neurocognitieve testing op psychometrische snelheid, gerichte aandacht en werkgeheugen, volgehouden aandacht en visuospatiële patroonherkenning met taken van de Amsterdamse Neuropsychologische Taken (ANT). Deze taken werden op dinsdag, donderdag en vrijdag om 8.30 uur ’s morgens afgenomen. De resultaten wezen uit dat er een minimaal verschil op het testonderdeel visuospatiële informatieverwerking van de ANT bestaat tussen het ochtend- en avondchronotype bij deze kinderen. Daarbij presteerde ochtendchronotypen slechter dan de avondchronotypen in het verwerken van moeilijke informatie op basis van de reactietijd in de vroege ochtend. De conclusie is dat ochtend- en avondchronotypen in de leeftijdscategorie van zeven tot en met twaalf jaar op visuospatiële informatieverwerking in de vroege ochtend van elkaar verschillen.Show less
