In zowel de journalistiek als in de academische sferen is er een debat gaande over hoe de nieuwsmedia om moeten aan met complottheorieën en -denkers. Complotdenken is een veelvoorkomend fenomeen in...Show moreIn zowel de journalistiek als in de academische sferen is er een debat gaande over hoe de nieuwsmedia om moeten aan met complottheorieën en -denkers. Complotdenken is een veelvoorkomend fenomeen in de hedendaagse samenleving. Vaak gaat het om alternatieve verklaringen voor gebeurtenissen of fenomenen, gebaseerd op de aanname dat er een machtige elite is die de samenleving heimelijk manipuleert, en ‘de waarheid’ achterhoudt. De manieren waarop en frequenties waarmee de nieuwsmedia reageren zijn de afgelopen jaren toegenomen; onderzoeken wijzen uit dat er steeds meer wordt gepubliceerd over complotdenken. Er is echter geen consensus over wat effectieve manieren zijn van de nieuwsmedia om met complotdenkers om te gaan, of wat de invloed van bepaalde journalistieke strategieën is op het complotdenken. Sterker nog, er is geen gestandaardiseerd model van welke benaderingen er überhaupt zijn om over complottheorieën te berichten. Dit onderzoek is dan ook gericht op het uiteenzetten en nader onderzoeken van deze benaderingen. Hiervoor wordt gekeken naar de geschreven journalistieke berichtgeving in Nederland over de corona-5G complottheorie, die in het voorjaar van 2020 breed onder de aandacht kwam nadat er gewelddadige protestacties plaatsvonden. Aanhangers van deze theorie geloven dat er een verband bestaat tussen de 5G-technologie en de coronapandemie. Deze complottheorie is de aanleiding geweest voor diverse brandstichtingen bij zendmasten. Deze gebeurtenissen maakten dat de nieuwsmedia niet van deze theorie kon wegkijken. De manieren waarop journalisten erover berichten, verschillen echter sterk. Dit onderzoek bevat een kwalitatieve inhoudsanalyse van geschreven materiaal over de corona-5G theorie, gepubliceerd op Nederlandse gevestigde nieuwsmedia. De analyse is gebaseerd op de grounded theory methode van Corbin en Strauss. Hoewel er geen gestandaardiseerd model bestaat van welke benaderingen journalisten kunnen toepassen om over complotdenken te schrijven, biedt de bestaande literatuur enkele concepten die in dit onderzoek worden bestudeerd en uitgewerkt binnen de context van de berichtgeving over de corona-5G complottheorie. Toch bevat dit onderzoek over het algemeen een open benadering, wat de ruimte biedt om andere en nieuwe concepten te ontdekken. Er wordt in dit onderzoek niet zozeer theorie getest, maar gevormd. De gevonden benaderingen die de Nederlandse geschreven nieuwsmedia toepassen om over de corona-5G complottheorie te berichten, zijn ontkrachten, ridiculiseren, verklaren, complotbewustmaken, en betrekken. Aan de hand van voorbeelden en citaten zullen deze concepten verder worden uitgewerkt, waarbij ook wordt gekeken naar het verband tussen de benaderingen en de artikelvorm, brongebruik, taalgebruik, en tijd van publicatie. Belangrijk om te vermelden, is dat deze resultaten waarschijnlijk relatief contextafhankelijk zijn. In de berichtgeving over andere complottheorieën, is het mogelijk dat er andere benaderingen worden gevonden. Toch biedt dit onderzoek interessante inzichten in de verschillende manieren waarop de nieuwsmedia met complotdenken omgaan, en hoe journalisten de benaderingen toepassen. Verder bevat dit onderzoek een inhoudsanalyse van geschreven materiaal over de corona-5G theorie, gepubliceerd op Nederlandse alternatieve media, om een beeld te krijgen van wat de circulerende beweringen zijn. Ook bevat dit onderzoek een exploratief deel waarbij journalisten van gevestigde media worden gevraagd naar hun visie omtrent het berichtgeven over complottheorieën. Deze analyses bieden extra inzichten die de gevonden resultaten mogelijk in een duidelijker perspectief plaatsen.Show less
