Bij veel nieuwsitems is beeld haast niet meer weg te denken. En door de opkomst van sociale media maken journalisten steeds vaker gebruik van foto- of videomateriaal dat zij op websites zoals...Show moreBij veel nieuwsitems is beeld haast niet meer weg te denken. En door de opkomst van sociale media maken journalisten steeds vaker gebruik van foto- of videomateriaal dat zij op websites zoals Facebook en Twitter vinden (Brandtzaeg, 2016). Tegelijkertijd duikt de term ‘nepnieuws’ overal op. De manier waarop journalisten de authenticiteit van beeld controleren, is dus van belang. Dit onderzoek is toegespitst op het verificatieproces van journalisten op lokale en regionale nieuwsredacties in Nederland. De volgende onderzoeksvraag staat hierbij centraal: hoe controleren Nederlandse journalisten van lokale en regionale nieuwsmedia de authenticiteit van foto- en videomateriaal? Semigestructureerde interviews en een praktische opdracht bieden inzicht in deze vraag. De wijze waarop journalisten beeldmateriaal verifiëren, is afhankelijk van verschillende factoren. Allereerst geven de respondenten aan dat niet alles te controleren is, maar dat zij het wel belangrijk vinden om na te gaan of het beeld dat zij willen gebruiken rechtenvrij is. Beeldmateriaal wordt soms niet geverifieerd wanneer de journalist een bepaalde bron genoeg vertrouwt. Daarnaast worden archiefbeelden en stockfoto’s gebruikt wanneer de authenticiteit van het beeldmateriaal niet direct vast te stellen is, maar het nieuwsfeit wel snel gemeld moet worden. Ook dekken journalisten zich in door te melden dat er beelden zijn opgedoken van een bepaalde gebeurtenis, waarbij ze in het midden laten of de beelden wel kloppen. Daarnaast vertrouwen ze bij het verificatieproces op hun ervaring en de kennis van de regio waarin ze werken. Tools worden nog niet regelmatig ingezet om beelden te verifiëren. Wel gebruikt een aantal respondenten een reverse image search bijvoorbeeld om na te gaan of een beeld rechtenvrij is, iets dat voor een groot aantal respondenten zwaar meeweegt in het verificatieproces. Dit geldt dan vooral voor de kleinere lokale media. Zij maken ook vaak gebruik van user-generated content (UGC) dat door lezers zelf aangeleverd wordt voor de website en de krant. Beelden bij deze vorm van UGC worden niet altijd even grondig gecontroleerd, omdat dit ook vaak luchtigere onderwerpen zijn.Show less
Nepnieuws is een veelbesproken fenomeen dat overal ter wereld aandacht krijgt: van Europa tot Zuid-Amerika en van Azië tot Afrika. De afgelopen jaren zijn er in korte tijd veel factcheck...Show moreNepnieuws is een veelbesproken fenomeen dat overal ter wereld aandacht krijgt: van Europa tot Zuid-Amerika en van Azië tot Afrika. De afgelopen jaren zijn er in korte tijd veel factcheck-organisaties opgezet in Europa en ook de Italianen blijven daarbij zeker niet achter. Een aantal bekende en grote organisaties als Pagella Politica en Lavoce.info zijn niet de enige die zich bezighouden met factchecken: ook zijn er mensen die vanuit een hobby of passie actief bezig zijn met factchecken. In dit onderzoek is gekeken naar de rolopvattingen en werkwijzen van Italiaanse factcheckers. Uit diepte-interviews met acht factcheckers is gebleken dat de rolopvatting grotendeels afhankelijk is van een lidmaatschap bij de Ordine dei Giornalisti, de journalistengilde. Het is in Italië niet mogelijk om jezelf officieel een journalist te noemen in Italië als je daar geen lid van bent. Italiaanse factcheckers hebben dus verschillende rolopvattingen, en de mensen die lid zijn van de ODG noemen zichzelf een journalist. De rest noemt zichzelf een factchecker of debunker. De werkwijzen van de Italiaanse factcheckers komen op bepaalde vlakken overeen: checkbare claims worden vooral gevonden via sociale media, kranten en televisie en het benaderen van bronnen en experts is van groot belang bij het maken van een factcheck. De beoordelingssystemen die factcheckers gebruiken verschillen per organisatie, en ook de ideeën over de effectiviteit en bruikbaarheid daarvan verschillen per persoon.Show less
Journalisten zullen in hun werkzaamheden steeds vaker te maken krijgen met verifiëring van foto- en videomateriaal afkomstig van sociale media, mede omdat sociale media journalisten van informatie...Show moreJournalisten zullen in hun werkzaamheden steeds vaker te maken krijgen met verifiëring van foto- en videomateriaal afkomstig van sociale media, mede omdat sociale media journalisten van informatie voorzien waar zij anders wellicht geen toegang toe zouden krijgen. Het is dan ook relevant om de ervaring van journalistiekstudenten met online verifiëring vast te stellen; zij zijn immers de journalisten van morgen. Daarnaast is het voor opleidingen belangrijk om aandacht te besteden aan verifiëring, zodat studenten klaargestoomd worden voor het journalistieke werkveld. Om die reden gaat deze scriptie in op de ervaring van Nederlandse hbo-journalistiekstudenten met online verifiëring om de authenticiteit van foto- en videomateriaal vast te stellen. Dit onderzoek is uitgevoerd aan de hand van semigestructureerde interviews, waarin ook een praktische opdracht aan bod is gekomen. Bij die praktische opdracht werd aan de studenten gevraagd om hardop na te denken, zodat hun genomen stappen onderzocht en geanalyseerd konden worden. Uit de resultaten is uiteindelijk naar voren gekomen dat Nederlandse hbo-journalistiekstudenten weinig ervaring hebben met online verifiëring om de authenticiteit van foto- en videomateriaal vast te stellen. Hoewel de aanname was dat jongeren wellicht meer affiniteit hebben met verificatie omdat zij zijn opgegroeid in een internettijdperk, geven de journalistiekstudenten aan dat zij helemaal niet altijd zo behendig zijn volgens henzelf. Ze geven aan dat ze het nog lastig vinden om te bepalen welke content zij kunnen vertrouwen. Hun verificatievaardigheden zijn matig, waardoor studenten moeite hebben om beeldmateriaal afkomstig van sociale media te verifiëren. Opvallend genoeg zochten een aantal studenten tijdens de praktische opdracht ter plekke in Google op hoe zij online beelden konden verifiëren. Sommige andere studenten gaven aan dat zij een traditionele journalistieke aanpak zouden hanteren: bellen. Er ligt hier dan ook een winstpunt voor hbo-journalistiekopleidingen. Binnen hogescholen komen volgens de studenten vooral traditionele journalistieke handelingen aan bod, maar er is weinig ruimte voor diepgang over onderwerpen als sociale media en verifiëring. Daar wordt er volgens de studenten vooral aandacht besteed aan het opstellen van onderzoeksrapporten, creative commons, hoor- en wederhoor, en andere standaard journalistieke praktijken. Volgens de studenten zou het dan ook goed zijn als kennis van sociale media en verifiëring gestimuleerd wordt.Show less
