Bachelor thesis | Film- en literatuurwetenschap (BA)
closed access
Dit eindwerkstuk verkent het traditionele heksbeeld – zoals dit met name door Bruegels prenten gevormd is - en de manier waarop twee recente literaire werken - Tehanu door Ursula K. Le Guin en...Show moreDit eindwerkstuk verkent het traditionele heksbeeld – zoals dit met name door Bruegels prenten gevormd is - en de manier waarop twee recente literaire werken - Tehanu door Ursula K. Le Guin en Maleficent door Elizabeth Rudnick - omgaan met stereotypische representaties van de ‘heks’ en zulke representaties op verschillende manieren doorbreken of bevragen.Show less
Dit essay is geschreven naar aanleiding van de recente tentoonstelling Trilogie van de Twijfel- Macht, onrecht, onwetendheid in het Noord-Brabants Museum ’s-Hertogenbosch in 2013 van de Spaans...Show moreDit essay is geschreven naar aanleiding van de recente tentoonstelling Trilogie van de Twijfel- Macht, onrecht, onwetendheid in het Noord-Brabants Museum ’s-Hertogenbosch in 2013 van de Spaans-Nederlandse kunstenares Lita Cabellut (1961-), waar haar meest recente werken voor het eerst in een Nederlands museum werden getoond. De gelijknamige triptiek van Cabellut bestaat uit drie doeken van dezelfde grootte van 290 centimeter bij 210 centimeter (afb. 1). De Trilogie van de Twijfel toont de toeschouwer op het eerste doek een paus, op het tweede een man met een hoge hoed en op de derde twee mannen in middeleeuwse gewaden. Over dit werk wordt in de bijbehorende tentoonstellingscatalogus beweerd dat de kunstenares haar inspiratie haalde uit de werken van Jheronimus Bosch, Pieter Bruegel, Diego Velázquez en voor dit werk specifiek Francisco de Goya. Daarnaast komen de schilders Max Beckmann en Francis Bacon naar voren in de catalogus om Cabelluts schilderwijze mee te vergelijken. De kunsthistoricus Rob Smolders stelt vervolgens dat het drieluik zeer verhalend is in tegenstelling tot haar oudere werken, maar ook hier wordt niet toegelicht welk verhaal dan precies wordt verteld door het drieluik. De betekenis van het werk blijft hierdoor onderbelicht, waardoor er bij mij interesse werd gewekt in de boodschap van het werk en hoe deze boodschap in relatie staat met de kunstenaars die genoemd worden als inspirators door Smolders. Dit heeft geleid tot de volgende onderzoeksvraag: Welke betekenis heeft Lita Cabellut haar triptiek Trilogie van de Twijfel willen meegeven en hoe staat dit in relatie tot werken van vroegere maatschappijkritische kunstenaars? De onderzoeksvraag splitst zich in drie deelvragen. In elk hoofdstuk wordt door middel van de deelvraag een ander aspect van de betekenis van het triptiek onderzocht aan de hand van de hierboven genoemde inspirators. In het eerste hoofdstuk zal de veronderstelde religie-kritische boodschap van het werk van Cabellut onderzocht worden in relatie met twee werken van respectievelijk Bosch en Bruegel. Er wordt ingegaan op de religieuze boodschap van beide werken en hoe het werk van Bruegel beschouwd kan worden als een vorm van antiklerikalisme waarbij twijfel opgeroepen lijkt te worden bij de toeschouwer over het geloof. Deze twijfel wordt verbonden met de vragen die de triptiek van Cabellut op lijkt te roepen. In het tweede hoofdstuk wordt de invloed van twee etsen van Francisco de Goya onderzocht. Vanuit de visuele vergelijking met het middelste schilderij van Cabelluts triptiek wordt de maatschappij kritische betekenis van Goya’s etsen verbonden met een mogelijke betekenis van Cabelluts triptiek. Net als Goya wordt er ook over Beckmann beweerd dat zijn drieluik Vertrek (1932) een maatschappij kritische boodschap had. Aan de hand van beide kunstenaars en aan de hand van Cabelluts uitspraken over de huidige maatschappij, wordt beargumenteerd dat Cabellut ook een maatschappijkritische boodschap probeert over te brengen met haar triptiek. In het laatste hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de betekenis van de afgebeelde paus op het linker schilderij van de triptiek van Cabellut. Er wordt beargumenteerd dat de paus van Cabellut zowel aspecten heeft van het schilderij Paus Innocentius X van de Spaanse kunstenaar Diego Velázquez, als van de schilderijen van Francis Bacon die hij schilderde naar Paus Innocentius X. Hieruit wordt vervolgens met betrekking tot Cabelluts gedachten een mogelijke betekenis van dit werk bekeken. Voor het onderzoek wordt gebruik gemaakt van zowel literatuur over de genoemde kunstenaars als literatuur over de specifieke omstandigheden waarin de kunstwerken werden gemaakt. Bij Bosch en Bruegel word literatuur van Joseph Koerner over kunst ten tijde van de Reformatie en specifiekere artikelen over de betekenis van Bruegels werk van onder anderen Kenneth C. Lindsay en C. G. Stridbeck als leidraad gebruikt. Voor de betekenis van Goya’s etsen wordt gebruik gemaakt van literatuur van Nigel Glendinning en van Xavier de Salas. Kessler is van groot belang voor de iconografie van Beckmanns Vertrek. Voor het vergelijkende onderzoek tussen Velázquez en Bacon worden de artikelen van Rino Arya en Beatriz Acevedo toegepast als belangrijkste literatuur. Uitspraken van Cabellut over haar werk die zij heeft gedaan in interviews en in het boek Lita Cabellut: Trilogie van de Twijfel van Rob Smolders verschaffen meer inzicht in de betekenis van Cabelluts werk.Show less
