Het wereldwijd toenemend aantal mensen met obesitas wordt steeds vaker als zorgwekkend gekarakteriseerd en als serieus probleem beschouwd. Samenlevingen noemen obesitas tegenwoordig in een adem met...Show moreHet wereldwijd toenemend aantal mensen met obesitas wordt steeds vaker als zorgwekkend gekarakteriseerd en als serieus probleem beschouwd. Samenlevingen noemen obesitas tegenwoordig in een adem met sociale problemen als armoede en verslaving. Daar waar de obesitas-aantallen stijgen, groeit ook de mate van media-aandacht voor de kwestie. Media schilderen het obesitasprobleem op diverse manieren af, door het op een bepaalde manier te framen. Framing heeft bewezen effecten op culturele attitudes: zo zorgt de framing van obesitas in Amerikaanse reality-tv als een moreel en dus individueel probleem, voor een toenemende negatieve houding jegens dikke mensen. Met die reden is het relevant inzicht te verkrijgen in de framing van obesitas in ook de Nederlandse media, waar tot op heden nog geen onderzoek naar is verricht. Onderhavig onderzoek richt zich hierop, focust op het genre van reality-tv en geeft antwoord op de volgende vraag: hoe wordt obesitas geframed in realityprogramma ‘Obese’? Een speciale interesse is er voor de vraag wie het populaire transformatieve lifestyleprogramma als verantwoordelijke voor - zowel de oorzaak als de oplossing van – het obesitasprobleem presenteert. In totaal zijn drie van de zes afleveringen uit het tweede seizoen uit 2013 geselecteerd, getranscribeerd en geanalyseerd middels een kwalitatief-interpreterende inhoudsanalyse. Bevindingen uit eerder onderzoek tonen aan dat het een specifieke eigenschap van reality-tv is om zich tot een individualistisch frame te beperken. De resultaten van de analyse bevestigen inderdaad de verwachting van onderhavig onderzoek dat dit in ‘Obese’ niet anders is en laten zien waar het dit onderzoek vooral om te doen is: hoe dit frame in een andere nationale context dan tot dusver onderzocht, wordt ingevuld. ‘Obese’ spreekt met een alarmerende toon over obesitas. Het realityprogramma gaat in op de gevolgen die het excessieve overgewicht voor de deel-nemers ervan heeft en definieert obesitas als een risico voor de gezondheid, een praktisch en ook een psychosociaal probleem. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt volgens het programma bij het individu: ‘Obese’ presenteert de oorzaak als een kwestie van eet- en beweeggewoonten (levensstijl) die samenhangen met denk- en gedragspatronen (mentaliteit) en negeert sociale, politieke en economische factoren. ‘Obese’ heeft een duidelijke boodschap: dik zijn is een keuze. In de manier waarop het de deelnemers behandelt en in beeld brengt zitten aspecten van straf en vernedering, wat bij de kijker gevoelens van walging en afschuw opwekt. Om het probleem op te lossen moeten de deelnemers de strijd aangaan. Tegen het overgewicht, maar volgens de realityshow vooral tegen zichzelf. De oplossing is volgens ‘Obese’ simpel; zolang de eigenaar daartoe bereid is, kan het lichaam bestuurd worden als een machine. Wanneer de deelnemers hierin slagen, is ook ruimte voor beloning en bewondering. De Nederlandse programmamakers kleuren het individualistische frame subtieler in dan hun Amerikaanse en Engelse collega’s: terwijl de laatste zich niet inhouden voeren de makers van ‘Obese’ met grote zorg een balanceeract op waarbij ze continu het evenwicht bewaren tussen veroordeling van en sympathie voor het individu. Maar hoewel verzachtende omstandigheden het scherpe randje eraf halen, blijft het idee dat het probleem de eigen schuld van de deelnemers is bestaan. Individuele verantwoordelijkheid wat betreft obesitas is sterk verankerd in onze maatschappij en discriminatie van dikke mensen is erg makkelijk. ‘Obese’ versterkt het idee dat het individu voor het obesitasprobleem verantwoordelijk is en maakt het mogelijk nog makkelijker mensen met obesitas af te keuren. Vervolgonderzoek, waarbij meer programma’s, andere genres en ook andere bronnen worden betrokken, is nodig om het beeld completer te maken en uitspraken te kunnen doen over ‘de framing van obesitas in de Nederlandse media’ in het algemeen.Show less
