The Quina flaking system is a relatively new Middle Palaeolithic lithic technocomplex recognized and studied until now only in Southwestern France. It has been argued that this technology was...Show moreThe Quina flaking system is a relatively new Middle Palaeolithic lithic technocomplex recognized and studied until now only in Southwestern France. It has been argued that this technology was developed by Neanderthal groups to cope with the decreasing global temperatures and the environmental changes of the last glaciation. The Quina system, until now, is largely unattested in North Europe, where the glacial climate was more pronounced. Why is a technology evolved for the survival in cold environments absent in regions particularly affected by the glaciation? The presence of this technology in the Northern fringes of the Neanderthals’ ecological niche might shed light on the reasons behind Neanderthals’ technological behaviour. It might further provide important clues for a better understanding of whether the variability in the Middle Palaeolithic archaeological record derives from cultural diversity or functional/technical necessities or other factors. This research identifies, through quantitative and qualitative analyses, and comparative studies of lithic materials, the technological traces of unretouched flakes from the site of Colmont-Ponderosa (South Limburg, the Netherlands). This study confirms that at some point during the last glaciation, the Neanderthal groups were users of the Quina technology. The presence of this technology in the North and at such a distance (around seven-hundred kilometers) from the closest certain Quina sites might be the result of techno-cultural convergence. But it might also indicate the point of origin of this technology, which was later dispersed to the Sout, when the environment became too harsh, or it might indicate a dispersal from the South to the North. To confirm this hypothesis a re-evaluation of other Northern assemblages is necessary: if the Quina technology is present at Colmont-Ponderosa, it could be present elsewhere, overlooked because of the relative novelty of the Quina technocomplex.Show less
Climate change has had an influence on hominin evolution for quite some time and led to several speciation and adaptation events. With the later hominin species climate change has less of an impact...Show moreClimate change has had an influence on hominin evolution for quite some time and led to several speciation and adaptation events. With the later hominin species climate change has less of an impact, and extinction theories for the Neanderthals tend to lean in other directions. Despite this, the role of climate change in the Neanderthal extinction is not clear. Older research tended to be focused on global climate records that might not be representative of the smaller climate differences across highly geographically diverse continents. This research provides an overview of local palaeoenvironmental reconstructions for the period of the Middle to Upper Palaeolithic transition in research from 2015-2021 and focuses on the different proxies and climate factors, the stability of the climate, the scale of the research performed, and the perceived influence of climate change on local Neanderthal extinctions. These will be compared per major region (Iberian Peninsula, Apennine Peninsula, Balkan Peninsula, and mid-latitude Europe) in order to determine if any patterns exist. The results show a diversity in the applied proxies and a general trend of deteriorating climate around the time of the Neanderthal extinction. The majority of the research concludes that climate change did not play a major role in the Neanderthal extinction. Despite this, there are some anomalous locations that do not agree with the general consensus this overview produced. Future research at these locations could provide information to nuance the current picture of climate change or corroborate the overall consensus.Show less
Naar aanleiding van het RCE onderzoek naar de vindplaats Esbeek-Diessen in de gemeente Hilvarenbeek, is er een landschapsreconstructie gemaakt van de periode 60.000 tot 40.000 jaar geleden. In het...Show moreNaar aanleiding van het RCE onderzoek naar de vindplaats Esbeek-Diessen in de gemeente Hilvarenbeek, is er een landschapsreconstructie gemaakt van de periode 60.000 tot 40.000 jaar geleden. In het verleden zijn regelmatig vondsten aangetroffen in de vorm van vuurstenen artefacten in de omgeving door amateurarcheoloog P. van Gisbergen. Door de grote hoeveelheid aan vondsten is het RCE een onderzoek gestart in 2018. Het doel van deze landschapsreconstructie is na te gaan hoe de omgeving in het Midden-Weichselien heeft uitgezien om tot een beter inzicht betreft de omgeving van de Neanderthalers in Nederland. Voor het reconstrueren van het landschap zijn verschillende bronnen geraadplaagd. Ten eerste is er gekeken naar het klimaat. Hierbij is eerst een overzicht beschreven van het klimaat en op later punt is er specifiek aandacht gericht op het Midden-Pleniglaciaal. Hierbij is naar voren gekomen dat het klimaat dat aan het begin van het Midden-Weichselien de temperatuur onder de 10 graden Celsius lag. Gedurende het latere perioden steeg de gemiddelde temperatuur en in het Moershoefd lag varieerde deze tussen de 5 en 13 graden Celsius. Op geologisch gebied ligt Zuid-Nederland in een omgeving met rijke geologische achtergrond. Vanaf het Mioceen ligt Nederland voor groot deel in een gebied bevond die veel beïnvloed werd door rivieren. Met name de komst van de Maas en de Belgische rivieren in de omgeving hebben voor vele fluviatiele afzettingen gezorgd. Aan het einde van het Pleistoceen nemen lokale beken deze rol over met afzettingen die behoren tot de Formatie van Liempde. Dit geeft een beeld dat de vindplaats dat zich een landschap bestond van beken en rivieren in het Weichselien. Deze beken en rivieren stromen van het hooggelegen Kempisch blok naar het lager gelegen Roerdalslenk. De wateren beïnvloedden het landschap in het Weichselien door het afzetten van sediment en het verplaatsen van het sediment. Deze afzettingen behoren tot de Formatie van Boxtel en grotendeels aan het oppervlakte te vinden. Verder van de beken af komen eolische vormen als dekzandruggen en -welvingen op meerdere plekken rond de vindplaats voor. Deze plekken konden ideaal zijn voor de Neanderthaler om zich te vestigen. Op basis van de vegetatie kan worden geconcludeerd dat de planten rond de vindplaats Esbeek-Diessen voornamelijk bestond grassen die in open landschappen leefden. Hierbij bestond de omgeving in het Oerel uit mossen met sporadisch struiken in het landschap. Het landschap was destijds te koud voor de aanwezigheid van vele plantensoorten, waaronder van boomsoorten. Dit bleef het geval tot ongeveer 50.000 BP, het begin van het Glinde, waar langzaam variatie begon te komen in de vegetatie door het iets warmere klimaat. Hier behoren onder andere zeggen en waterranonkel wat aangeeft dat de omstandigheden in het Glinde goed waren voor het ontstaan van meren. Hier en daar kunnen ook bomen worden aangetroffen. In het Moershoofd kwamen er weer andere soorten als de waterranonkel bij die impliceren dat ook in deze periode sprake was van moerassen. Onder andere de vindplaats in Tilburg beschrijft dit fenomeen. Het was echter nog een zeer koude omgeving met op enkele plekken dennenbomen wat een goede omschrijving voor een struiksteppetoendraklimaat. In Zuid-Nederland zijn op meerdere plekken dierlijke resten gevonden die uit het Pleniglaciaal komen. Van deze vindplaatsen is waargenomen dat voornamelijk dieren tegen de kou kunnen zich in Nederland bevonden. Dieren die regelmatig terug worden gevonden zijn de wolharige mammoet en neushoorn, het rendier, het reuzenhert en carnivoren zoals de grottenleeuw en -hyena. In de koude stadialen zouden hoogstwaarschijnlijk alleen de muskusos, rendier, de poolvos en de halsbandlemming in deze contreien hebben kunnen overleven. Het Midden-Pleniglaciaal werd vanaf Oerel interstadiaal, steeds warmer waardoor ook in de stadialen mammoeten, reuzenhert en grottenhyena’s in de omgeving aanwezig waren, zoals te zien aan de datering van de mammoet. Dit is ook goed te zien aan de vindplaats Holt und Haar waar in het Moershoofd (46.250-43.500 BP) vele diersoorten aanwezig waren. De soortgelijke omgeving en dieren maken het aannemelijk dat ook in dit onderzoeksgebied een vergelijkbaar beeld kan worden geschetst. Hierbij kan worden aangenomen dat door de ligging van het onderzoeksgebied in een beekdal hier ook een beken aanwezig waren in het Midden-Pleniglaciaal. Deze lage gebieden bestond uit de water minnende dieren zoals de kolgans en watermol. Aan de oevers leefden de bunzing en de woelrat. Op de hogere delen leefden de wolharige mammoet en neushoorn en halsbandlemming. Aan de hand van de voorgaande informatie kan worden geconcludeerd dat er aan het begin van de onderzoeksperiode sprake was van een steppetoendra waar dieren als de muskusos en het rendier leefde. In het Glinde deden dieren als de wolharige mammoet weer hun intrede en kwamen waterbronnen in het landschap wat zorgde voor meer variatie in vegetatie. Dit zette zich verder voort in het Moershoofd interstadiaal waar een verscheidenheid aan planten in Zuid-Nederland aanwezig waren. Dit trok de aandacht van onder andere het reuzenhert en het edelhert die werden opgevolgd door carnivoren in een struiksteppetoendra.Show less
The Middle Palaeolithic is an important period in the development of mortuary behaviour. During this period, Neanderthals started burying their dead before Homo sapiens arrived in Europe. Their...Show moreThe Middle Palaeolithic is an important period in the development of mortuary behaviour. During this period, Neanderthals started burying their dead before Homo sapiens arrived in Europe. Their mortuary behaviour knows variability in several aspects, which makes an interesting case in the debate surrounding behaviour complexity. The central problem that is explored here is what the variation in mortuary behaviour between the Neanderthal multiple burial sites of La Ferrassie and Shanidar Cave indicates about Neanderthal mortuary practice in the Middle Palaeolithic and how this helps to understand their behaviour in an evolutionary context. La Ferrassie and Shanidar Cave are two of the few Neanderthal burial sites that contain multiple burials and vary in their organization in space and time. Using new evidence produced with the most recent techniques, I re-examined the two burial sites to compare their degree of organization and continuity. The study confirms that La Ferrassie displays spatial structuring of the burials, which attests to a complex interaction with the dead, while at Shanidar Cave a degree of organization is less evident and the mortuary behaviour is limited to a briefer period of time. However, it is noted that the burials at La Ferrassie and Shanidar Cave are both structured in their own manner. The diversity of responses to death is part of the emergence of the complex behaviour that would unfold in the Upper Palaeolithic. Furthermore, both sites provide evidence for a mortuary function of the cave and further explore the symbolic role of these natural formations, while keeping the preservation bias of such places in mind.Show less
The Neanderthal extinction is not fully understood and there is no common consensus on the date of the demise of Neanderthals in Europe. In the Crimean peninsula, located in south-eastern Europe,...Show moreThe Neanderthal extinction is not fully understood and there is no common consensus on the date of the demise of Neanderthals in Europe. In the Crimean peninsula, located in south-eastern Europe, there is evidence for a longer persistence. This thesis investigates the late Neanderthal persistence on the Crimean peninsula. The foraging radius and the settlement patterns of the Crimean Micoquian and the Western Crimean Mousterian are discussed together with analysis of the known radiocarbon dates to gain understanding of the correlation between them. To test the hypothesis that the foraging radius impacted the longer persistence of Neanderthals populations, secondary literature has been analyzed regarding the environmental, lithic and faunal assemblages. The results show that the foraging radius is difficult to determine but it did not have a major influence on the persistence of Neanderthals in Crimea. The radiocarbon datings together with the environmental data concur with the later persistence of Neanderthal populations. Moreover, the Crimean Micoquian was highly adapted in Crimea and especially the mountainous region. The adaptation together with the seasonal movement of prey led to more interaction between Neanderthal populations, which resulted in a potentially higher fitness. This needs to be tested in future research by, for example, the extraction of aDNA from samples of soil of Late Middle Palaeolithic sites. The limitations with this method of testing are the lack of Neanderthal fossils dating to this late period and the presence of palimpsest in many of the Late Middle Palaeolithic sites. Additionally, Russian and Ukrainian literature from previous excavations needs to be translated and re-evaluated to gain more knowledge about the Crimean Middle Palaeolithic as a whole.Show less
