Een recensie werd vroeger geschreven door vooraanstaande recensenten in de krant. Tegenwoordig kan iedereen op het internet zijn of haar ongezouten mening ventileren over een boek, film of...Show moreEen recensie werd vroeger geschreven door vooraanstaande recensenten in de krant. Tegenwoordig kan iedereen op het internet zijn of haar ongezouten mening ventileren over een boek, film of theatervoorstelling. Voor literatuur blijkt dat gepassioneerde lezers steeds meer aandacht krijgen bij de bespreking van boeken (Reddan, 2022, p. 4). Al jaren is er discussie over wat de rol van recensent inhoudt, maar door ontwikkelingen zoals digitalisering en commercialisering afgelopen decennia staat deze rol nog meer onder druk (Janssen, 2005, p. 307). Deze autoriteitscrisis loopt parallel aan de ontwikkelingen in de reguliere journalistiek (Deuze, 2007, p. 141). Online fora, waar onbeperkte ruimte is voor recensies leveren concurrentie op, die niet altijd even serieus wordt genomen (Dijksterhuis, 2016, p. 9). Onderzoek naar het perspectief van deze bloggende recensenten was er tot op heden nauwelijks, terwijl juist zij iets meer kunnen zeggen over het perspectief op die concurrentie. Deze masterscriptie is een vergelijkend onderzoek naar de rolopvattingen van literaire dagbladrecensenten van de geïnstitutionaliseerde kritiek en die van literaire platformrecensenten van de lekenkritiek in Nederland. De hoofd- en deelvragen richten zich op hoe recensenten zelf hun rol zien. Voor het onderzoek hebben er twaalf semigestructureerde diepte-interviews plaatsgevonden met verschillende recensenten, van zowel bekende nationale kranten als van vrij bekende recensiefora. Middels de grounded theory zijn er vier thema’s geanalyseerd. Wanneer het gaat over de rol van recensent spreken de twee groepen over de functie van een recensie, hun positionering op het literaire veld, de eigenschappen die een recensent moet hebben en over de omgang met uitdagingen in het vak. Het blijkt dat de twee verschillende groepen nader tot elkaar staan dan uit eerder onderzoek is gebleken. De recensenten van online fora werden nog altijd bestempeld als “lekenkritiek”. Wanneer de rolopvattingen worden onderzocht blijkt dat zij veel overeenkomsten hebben met de traditionele recensenten uit de journalistiek. Zijn nemen hun taak serieus en hebben vaak de nodige kennis; er is eerder sprake van “hobbykritiek”. Daartegenover relativeren dagbladrecensenten hun rol, ondanks dat zij nog een vrij grote macht hebben in termen van canonvorming (Op de Beek, 2014, p. 14). Verschillen waren er echter ook. Dagbladrecensenten zijn meer bezig met een literair debat op gang brengen, iets wat kenmerkend is voor de journalistiek in het algemeen, terwijl recensenten van online fora een meer divers aanbod aan literatuur willen bespreken. Daarnaast bleken dagbladrecensenten dicht op de schrijver te staan, omdat zij zelf schrijver zijn of vanwege de kleine Nederlandse literaire wereld. De rol die een recensent aanneemt binnen de interactie met de lezer verschilt per medium, maar traditionele media blijken vooral te zenden. De taak om met uitdagingen als ontlezing om te gaan bleek meer uitbesteed aan de recensenten van de online fora. Het recensentenlandschap verandert en vindt steeds meer online plaats. Hoewel de meeste recensenten het genre niet zien verdwijnen, verwachten zij wel dat de vorm zal veranderen. Wat hun rol dan nog is, voor zowel de recensenten op online fora als voor dagbladrecensenten, blijft een heet hangijzer. Dit onderzoek is een eerste schets van de rolopvattingen van deze twee groepen recensenten en is een wetenschappelijke basis voor vervolgonderzoek.Show less
